Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Útvarpsfréttir.

Séra Ágúst Sigurðsson frá Möðruvöllum ræðir í þessum þáttum við konur sem bjuggju á prestssetrum víðs vegar um landið á síðustu öld. Í viðtölum við konurnar sem flestar eru ekkjur presta, kemur fram mynd af íslenska dreifbýlinu um miðja 20. Öldina. Hægt er að nálgast þættina á hlaðvarpi Ríkisútvarpsins.

Rætt er við Þórhildi Gísladóttur um árin á Kolfreyjustað og Guðrún Lára Ásgeirsdóttir les minningabrot eftir Svanhvíti Pétursdóttur um séra Hólmgrím prest á Raufarhöfn.

Umsjón: Ágúst Sigurðsson frá Möðruvöllum.

Aðstoð við dagskrárgerð Ævar Kjartansson.

Stef þáttarins er Sælir eru þeir eftir Inga T. Lárusson, leikið af Kristínu Axelsdóttur í Grímstungu á Hólsfjöllum.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Una Margrét Jónsdóttir.

Á þessu ári eru liðin 200 ár frá fæðingu tónskáldsins Antons Bruckner, en hann fæddist í þorpinu Ansfelden í Austurríki 3. september 1824. Í tilefni af þessu verður þátturinn helgaður Bruckner að þessu sinni. Hann var eitt af merkustu tónskáldum 19. aldar, en samdi einkum verk af tvennu tagi: annars vegar sinfóníur, hins vegar trúarleg kórverk. Í þættinum verða leiknir kaflar úr sinfóníu hans nr.4 og strengjakvintett í F-dúr auk stuttra söngverka. Umsjón með þættinum hefur Una Margrét Jónsdóttir og lesari er Jóhannes Ólafsson.

Útvarpsfréttir.

Fólk og menning í strandbyggðum á Íslandi.

Umsjón: Pétur Halldórsson.

Jón Ármann Héðinsson, fyrrverandi sjómaður, útgerðarmaður og þingmaður með meiru, segir frá því þegar hann byrjaði ungur á sjó með föður sínum en fór fljótlega að huga að eigin útgerð, fyrst á árabátum og svo á stærri bátum og skipum. Jón stofnaði um 1954 ásamt Maríusi bróður sínum útgerðarfyrirtækið Hreifa sem gerði út tvö stálskip með nafninu Héðinn, hvort á eftir öðru. Jón Ármann segir frá síldveiðunum, tvílembingum og þrílembingum sem svo voru kallaðir, litlir síldarbátar sem unnu saman að veiðunum, einnig frá stærri síldarskipunum og snurpubátunum. Rætt er um stríðsárin á Húsavík. Hernaðarbröltið var ekki mjög áberandi þar en á þeim árum var mikið hlustað á útvarpið og á talstöðvasamskipti sjómanna á hafi úti, meðal annars komið saman hjá skósmiðum bæjarins þar sem bæði voru útvarpstæki og talstöðvar til að hlusta á. Minnst er á Binna í Gröf sem var atkvæðamikill á Húsavík á þessum árum og Færeyinga sem þar komu líka á skipum sínum, Jón Ármann ræðir um nýtingu sjófugla og rjúpu og ræðir um eðlilega nýtingu þess sem sjórinn gefur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Ragnheiður Gyða Jónsdóttir veltir fyrir sér sögu manns og menningar og ræðir við fræðafólk um sitthvað forvitnilegt.

(Áður á dagskrá 2007)

Ragnheiður Gyða Jónsdóttir talar við Úlfar Bragason, stofustjóra alþjóðasviðs í Stofu Sigurðar Nordal við Stofnun Árna Magnússonar í íslenskrum fræðum en Úlfar flutti erindi á sjöttu samstarfsráðstefnu Manitobaháskóla og HÍ og spurði þar; "Vesturferðir" - vel heppnuð auglýsingaherferð"?

Ragnheiður Gyða flettir nokkrum eintökum Norðanfara frá 1872 og 1873.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Banaslys varð í umferðinni í gærkvöld þegar ekið var á gangandi vegfaranda á Sæbraut í Reykjavík.

Íranir heita hefndum eftir að foringi úr byltingarvarðliðinu féll í árásum Ísraelshers á Beirút á föstudag. Forsætisráðherra Líbanons óttast að milljón Líbana verði á vergangi vegna árásanna.

Það brestur í mörgum innviðum landsins og við því þarf að bregðast, segir Arnar Þór Jónsson fyrrverandi forsetaframbjóðandi sem stofnað hefur lýðræðisflokkinn sem bjóða mun fram í næstu alþingiskosningum.

Hægt hefur á landrisi í Öskju og Veðurstofan telur að hraungos þar - sé líklegri sviðsmynd en stórt spengigos með mikilli ösku. Sveitarfélögin á Austurlandi vilja vera undir allt búin og huga að vatnsbólum.

Lúsmý virðist búið að hreiðra um sig á Norðausturlandi, en það hefur ekki áður fundist austan Eyjafjarðar. Líklega berst tegundin á skjólsæla staði um landið allt.

Langmestur tími landsmanna fer í að sofa, tæpir níu tímar á sólarhring. Tæplega þrír og hálfur tími fer í afþreyingu.

26 hlauparar lögðu af stað í Þingstaðarhlaupið í morgun af tilefni þess að 20 ár eru liðin frá stofnun Félags 100 km hlaupara á Íslandi. Formaður félagsins segir hlaupið líklega fyrsta ofurmaraþon sem hlaupið var á Íslandi.

Þór frá Akureyri vann í gær sinn fyrsta titil í körfubolta í tæp 50 ár þegar liðið hampaði titlinum Meistarar meistarana. Hjá körlunum skákuðu bikarmeistarar síðasta tímabils Íslandsmeisturnum.

Í Krakkaheimskviðum fjöllum við um fréttir af því sem gerist ekki á Íslandi, en tengist því samt stundum. Karitas kafar í heimsmálin ásamt góðum gestum og fjallar á einfaldan, skýran og skemmtilegan hátt um allt milli himins og jarðar.

Umsjón: Karitas M. Bjarkadóttir

Í þessum þætti Krakkaheimskviða segir Anna Sigríður Þráinsdóttir, málfarsráðunautur RÚV, okkur frá löndunum sem hafa breytt nöfnunum sínum. Karitas og Ólöf Ragnarsdóttir skoða stöðu stelpna og kvenna í Afganistan og þær reglur sem þær þurfa að hlýða í síauknum mæli.

Guðrún Hálfdánardóttir ræðir við ævintýrafólk um fjöll og ferðalög um fáfarnar slóðir innanlands sem utan í þáttaröðinni Tindar, fimm þættir um fjallamennsku.

Anna Lára Friðriksdóttir segir frá fjallamennskunni á Íslandi á bernskuárum Íslenska alpaklúbbsins á níunda áratug síðustu aldar, leiðum sem hún kleif fyrst á Íslandi og fjallaferðum til Perú og Nepal.

Umsjón: Guðrún Hálfdánardóttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Úrval úr Lestarþáttum vikunnar.

Útvarpsfréttir.

Tónhjólið snýst og snýst og upp koma sögur af tónlist, nýrri og gamalli. Ólíkar stefnur og straumar skjóta upp kolli og líka hljóðfæri, hugtök og túlkunarmöguleikar. Hugað verður að einhverju því sem hæst ber á tónlistarsviðinu í heimi sígildrar tónlistar og djasstónlistar á hverjum tíma.

Tónhjólið 29.9.2024

Tónhjólið snýst og snýst og upp koma sögur af tónlist, nýrri og gamalli. Ólíkar stefnur og straumar skjóta upp kolli og líka hljóðfæri, hugtök og túlkunarmöguleikar. Hugað verður að einhverju því sem hæst ber á tónlistarsviðinu í heimi sígildrar tónlistar og djasstónlistar á hverjum tíma.

Umsjón: Guðni Tómasson.

Tónlistin í þættinum:

Barbara Strozzi - Che si può fare - Heloïse Werner syngur.

Barbara Strozzi - Che si può fare - Anastasia Kobekina leikur á selló með Kammersveitinni í Basel

Barbara Strozzi - L'amante consolato - Jakub Orlinski syngur með I'll Pomo d'Oro

Barbara Strozzi - Costume de Grandi - Olga Vocal Ensemble syngur

Barbara Strozzi - L’Eraclito amoroso - Helen Charlston syngur

Heloïse Werner syngur eigið lag Lullaby for a sister

Daníel Bjarnason - Bow to string - Fyrsti þáttur - Sorrow. Jakob Kullberg leikur einleik með Sinfóníuhljómsveitinni í Óðinsvéum undir stjórn Daníels.

Daníel Bjarnason - Larkin Songs. Karin Thorbjörnsdóttir syngur með Sinfóníuhljómsveitinni í Óðinsvéum undir stjórn Daníels.

Claude Debussy - Syrinx - Emmanuel Pahud leikur

Hildegard von Bingen - O vis eternitatis. - Heloïse Werner syngur.

Þáttur um íslensku og önnur mál. Umsjón: Guðrún Línberg Guðjónsdóttir og Kristján Friðbjörn Sigurðsson.

Enska hugtakið vocal fry hefur verið kallað raddbandaurg á íslensku. Heitið vísar í hljóð sem fólk gefur frá sér við ákveðna raddbeitingu. Urgið getur komið fram í tali og söng, jafnt karla sem kvenna, og er almennt ekki álitið skaðlegt röddinni. Í þættinum lítum við á þetta og fleira sem sett hefur verið út á í máli ungra kvenna.

Kvöldfréttir útvarps

Þeir eru stimamýksti, saxófóndúett landsins, Skafti og Skapti íslenskrar tónlistar en af einhverjum óskiljanlegum ástæðum hafa þeir ekki meikað það.

Eða er ástæðan kannski augljós? Af hverju er svo mörgum svona illa við saxófóna? Saxi og Sachsi rannsaka málið.

Umsjón:

Eiríkur Stephensen (Saxi)

Úlfur Eldjárn (Sachsi)

Saxi og Sachsi leggjast í rannsóknir á sjálfum sér og sögu poppsaxófónsins. Hvað gerði hann svona vinsælan á níunda áratugnum og hvernig er hægt að hata þetta dásamlega hljóðfæri?

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Svanhildur Jakobsdóttir.

Því hefur verið haldið fram að umbætur og framfarir á sviði verkmennta séu eitt helsta hagsmunamál okkar Íslendinga í framtíðinni. Þegar gögn um iðnmenntun eru skoðuð kemur glögglega í ljós að margir hafa áhyggjur af stöðu iðnmenntunar og telja úrbóta þörf. Íslenskur iðnaður standi í harðri samkeppni við framleiðslu iðnþjóða og til að standast samkeppnina þurfi fyrirtæki landsins vel menntatað fólk, annars flytjist verkefnin einfaldlega úr landi með tilheyrandi afleiðingum. Umsjón: Karl Eskil Pálsson.

Gestur úr Mannlega þættinum talar um bækur.

Lesandi vikunnar í Mannlega þættinum í þetta sinn var Móheiður Hlíf Geirlaugsdóttir skáld og bóksali. Hún rekur bókabúðina Kanínuholan, sem hefur verið kölluð minnsta bókabúð landsins, en búðin er í bílskúrnum hjá henni. Hún sagði okkur auðvitað frá því hvað hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina. Móheiður talaði um eftirfarandi bækur og höfunda:

Mafalda e. Quino, teiknimyndasögur

Undir grjótvegg e. Svövu Jakobsdóttur

Ariel e. Sylviu Plath (sem Móheiður hefur verið að þýða)

Óseldar bækur bóksala e. Shaun Bythell.

Things You May Find Hidden in My Ear e. Mosab Abu Toha

Og svo talaði hún um bækurnar Mémoire d’une Jeune Fille Rangée / Mémoirs of a Dutiful Daughter og La Femme Rompue / A Woman Destroyed e. Simone de Beauvoir

Mannfræðingar stunda gjarnan vettvangsrannsóknir sínar á fjarlægum og framandi slóðum. Í þáttunum, sem eru fjórir talsins, heyrum við frásagnir fjögurra íslenskra kvenna sem allar eru mannfræðingar og hafa dvalið í lengri eða skemmri tíma við rannsóknir sínar í fjarlægum heimsálfum. Viðmælandi í fyrsta þætti er Kristín Loftsdóttir mannfræðingur. Að fá spjót í höfuðið er skírskotun í þær óvæntu aðstæður sem mannfræðingar lenda oft í á vettvangi - og vísar í nýútkomna bók Kristínar - Konan sem fékk spjót í höfuðið. Á næstu vikum verður einnig rætt við Ingu Dóru Pétursdóttur, Jónínu Einarsdóttur og Ásu Guðnýju Ásgeirsdóttur.

Í þáttunum segja konurnar frá lífreynslu sinni og upplifunum, meðal annars frá Níger, Malaví, Gíneu Bissá og Nepal.

Umsjón hefur Guðbjörg Helgadóttir.

Í þessum þriðja þætti af fjórum um konur í mannfræði heyrum við frásögn Jónínu Einarsdóttur sem dvaldi um árabil í Gíneu Bissá ásamt fjölskyldu sinni. Þar rannsakaði hún viðhorf mæðra gagnvart brjóstagjöf, svo og barnadauða, en Gínea Bissá er eitt af fátækustu ríkjum heims.

Í Kúrs gerast nemendur við Háskóla Íslands dagskrárgerðarmenn; segja sögur, kafa í fræðin og spyrja spurninga.

Leiðbeinandi: Anna Marsibil Clausen.

Framboð af afþreyingu fyrir feður í fæðingarorlofi og börn þeirra er af skornum skammti miðað við það sem býðst mæðrum í orlofi. Í þessum þætti er rætt við fjóra foreldra sem hafa staðið fyrir viðburðum fyrir foreldra í orlofi og kafað ofan í það hvers vegna feður taki síður þátt í þeim.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Sígild og samtímatónlist frá ýmsum tímum. Íslenskt og erlent í bland.

Leikið af geisladiskum Kammersveitar Reykjavíkur í tilefni 50 ára afmælis sveitarinnar.

Í þættinum hljóma verk eftir tónskáldin Atla Heimi Sveinsson, Jón Nordal og Þorkel Sigurbjörnsson auk brots úr sögulegri tónleikahljóðritun Kammersveitarinnar á Kvartetti um endalok tímans eftir Olivier Messiaen.

Verkin sem hljóma í þættinum:

Vatnið sem rennur - úr Tímanum og vatninu eftir Atla Heimi Sveinsson. Bergþór Pálsson syngur með Kammersveit Reykjavíkur, Paul Zukofsky stjórnar.

Tvísöngur eftir Jón Nordal. Kammersveit Reykjavíkur leikur. Einleikarar: Einar G. Sveinbjörnsson á fiðlu og Ingvar Jónasson á víólu. Paul Zukofsky stjórnar.

Kvartett um endalok tímans eftir Olivier Messiaen., þættir 1. Liturgie de cristal, og 2. Vocalise pour L’Ange qui annonce la fin du temps. Félagar úr Kammersveit Reykjavíkur leika: Rut Ingólfsdóttir á fiðlu, Nina Flyer á selló, Gunnar Egilsson á klarínett og Þorkell Sigurbjörnsson á píanó.

Af mönnum, fyrir kammerhóp eftir Þorkel Sigurbjörnsson. Kammersveit Reykjavíkur leikur.

Aprèslude I úr smáverkasafni Þorkels Sigurbjörnssonar Petit plaisirs (1979). Félagar úr Kammersveit Reykjavíkur leika: Rut Ingólfsdóttir og Unnur María Ingólfsdóttir leika á fiðlur, Inga Rós Ingólfsdóttir leikur á selló og Guðrún Óskarsdóttir á sembal.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.