Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Guðrún Eggerts Þórudóttir flytur.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Kosið verður til breska þingsins eftir tvær vikur. Allt bendir til sigurs Verkamannaflokksins og að Keir Starmer verði næsti forsætisráðherra Bretlands. En hver er hann og fyrir hvað stendur hann? Hjörtur J. Guðmundsson alþjóðastjórnmálafræðingur ræddi um væntanlegan nýjan húsbónda í Downingstræti tíu og auðvitað nýjustu skoðanakannanirnar sem sýna fram á sögulega útreið Íhaldsflokksins.

Þýsk stjórnmál voru á dagskrá í Berlínarspjalli með Arthuri Björgvini Bollasyni. Þýska stjórnin sleikir sárin eftir útreiðina í Evrópuþingskosningunum. Við töluðum líka um fótbolta en Evrópukeppnin hófst í Þýskalandi á föstudaginn. Við ræddum áhrif svona stórmóts á mannlífið í Þýskalandi og áhrif velgengni þýska landsliðsins á þýska þjóðarsál.

Svo var fjallað um bragð; um bragðskyn og bragðlauka. Við lékum viðtal sem við áttum hér í þættinum fyrir nokkrum árum við Ragnar Frey Ingvarsson lækni og matgæðing; lækninn í eldhúsinu, um efnið. Hvers vegna geta sumir ekki borðað kóríander? Það er meðal annars spurt að því.

Tónlist:

Árný Margrét - Waiting.

Willie Nelson - Rainbow Connection.

Anna Sóley - I Just Smile.

The Beatles - Hey Jude.

Peter Fox - Schwarz zu Blau.

Jóhann Hjörleifsson, Stórsveit Reykjavíkur, Gunnar Hrafnsson, Kjartan Valdemarsson Tónlistarm., Ari Bragi Kárason - Mr. G.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Gestur þáttarins er Andrea Ýr Jónsdóttir hjúkrunarfræðingur.

Umsjón: Sigurlaug Margrét Jónasdóttir.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Ferðalög og útivist, fróðleikur og skemmtun, fólk og náttúra, fjöll og firnindi og sitthvað fleira. Sól og tónlist í Sumarmálum í allt sumar.

Fugl dagsins.

Veganestið, Páll Ásgeir Ásgeirsson leiðsögumaður og fjallageit með meiru. Við ætlum að ræða um hvað ávinnst með því stunda útivist, faðma tré, fara upp fyrir Ártúnsbrekkuna og hvernig útivist stuðlar hreint og beint að meiri vellíðan. Þetta er fyrsti pistill sumarsins og hér fer Páll Ásgeir yfir helstu atriði þess að standa á byrjunarreit hvað útivist og göngur varðar. Þið sem hafið ekki hreyft ykkur að ráði lengi og hafið löngun til að byrja að ganga annars staðar en á malbikinu, ættuð að hlusta á hvað Páll Ásgeir hefur að segja hér á eftir. Það þarf ekki að gera sér markmið segir hann.

Í Heilsuvakt dagsins ræðir Helga Arnardótir gjörunnin matvæli og áhrif þeirra, við Kristján Þór Gunnarsson heimilislækni á Selfossi.

Safn vikunnar. Við fjöllum um sýninguna nr. 5 Umhverfing. Þetta er stærsta myndlistarsýning í sögu Hornafjarðar með um 50 listamönnum sem sýna á yfir 100 km löngu svæði frá Lómagnúp að Eystrahorni. Viðmælandi er Snæbjörn Brynjarsson, safnvörður á safni Svavars Guðnasonar.

Tónlist:

Ómar Ragnarsson - Sumar og sól.

Valgeir Guðjónsson, Sigrún Hjálmtýsdóttir - Vögguvísa í húsi farmanns.

Bee Gees - Love you inside out.

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón hefur Haukur Hólmsteinsson skipstjóri á Votaberginu.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Miðflokkurinn leggur fram vantrauststillögu á matvælaráðherra á eftir. Þingfundur hefst klukkan hálf tvö.

Fyrirtæki sem á rútu sem endaði utanvegar á Öxnadalsheiði fyrir helgi starfar ekki að lögum, að mati Samtaka ferðaþjónustunnar. Þau hafa árum saman kallað eftir betra eftirliti með erlendum rútum.

Ísraelsher hefur nánast þurrkað út heilu stórfjölskyldurnar á Gaza. Fjölmörg dæmi eru um að tugir úr sömu fjölskyldu hafi verið drepnir. Þetta kemur fram í nýrri rannsókn sem birt var í morgun.

Forstjóri Umhverfisstofnunar segist ekki hafa neinar heimildir til þess að hafa eftirlit með Running Tide. Hún segir þörf á nýrri löggjöf um loftslagsfyrirtæki.

Þær verslanir Kringlunnar sem urðu fyrir mestu tjóni í brunanum á laugardag verða ekki opnaðar á næstunni.

Pútín Rússlandsforseti er á leið í sína fyrstu heimsókn til Norður-Kóreu í tæplega aldarfjórðung. Stríðið í Úkraínu verður efst á baugi á fundi hans með Kim Jong Un.

Gjaldtaka á bílastæðum við innanlandsflugvelli er við það að hefjast. Fjármálaráðherra mælist til þess við ISAVIA að þeir sem þurfi að skjótast í bæinn til læknis þurfi ekki að borga.

Undirbúningur er hafinn á bólusetningu gegn rótaveirusýkingu hjá börnum. Veiran veldur bráðum garnasýkingum hjá börnum.

Íbúar í Mosfellsdal voru langþreyttir á hraðakstri og máðum merkingum á Þingvallavegi. Hópur þeirra tók sig til og málaði merkingar í skærum litum.

Þrír Íslendingar syntu í undanrásum á Evrópumeistaramótinu í sundi í morgun. Enginn þeirra komst áfram í undanúrslit.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

EFTA-dómstóllinn gaf álit á dögunum um að skilmálar lána sem bera breytilega vexti séu ekki nægilega skýrir. Álitið snýr annars vegar að máli Neytendastofu gegn Íslandsbanka og hins vegar máli Neytendasamtakanna gegn Íslandsbanka og Landsbankanum. Í öllum tilvikum snúast málin um það hvort skilmálar lána, bæði neytendalána og fasteignalána, séu nægilega skýrir.

Neytandinn hringir ekki bankann og segist vilja lækka vextina, en bankinn getur ákveðið að hækka þá. Og þá skiptir öllu máli að það sé ljóst við hvaða aðstæður má breyta - og að neytandi geti sannreynt að breytingarnar eigi sér stoð í upphaflegum skilmálum lánsins.

Vextir af fasteignalánum eru líklega sú breyta í heimilisbókhaldinu sem hefur hvað mest áhrif á rekstur heimilisins. Að taka lán með breytilegum vöxtum þýðir meiri sveiflur, minna öryggi. Ef vextir breytast, þá þýðir það oftast hækkun, þá aukast útgjöld heimilisins og minna verður eftir fyrir allt hitt. Neytandi á að geta séð fyrir við hvaða aðstæður vextir breytast, enda er eðli lána með breytilegum vöxtum slíkt að lánveitandinn er einráður um breytingarnar.

Álit EFTA-dómstólsins fjallar að miklu leyti um orðnotkun. Þess vegna skiptir máli hvernig skilmálar eru orðaðir. EFTA dómstóllinn er mjög skýr í sinni niðurstöðu. Neytandi þarf að fá allar upplýsingar fyrirfram. Banki má, samkvæmt dómstólnum, ekki leyfa sér orðalag eins og “meðal annars” eða “og/eða” eða setja “og svo framvegis” í lok upptalningar. Þetta telur dómstóllinn einfaldlega ekki nógu skýrt. Upptalning á því við hvaða tilefni, hvenær og af hvaða ástæðum nákvæmlega banki muni breyta vöxtum á láni með breytilegum vöxtum á að vera tæmandi, ekki opin.

Skilmálar eins og þeir sem deilt er um í málunum verða að teljast óréttmætir ef þeir valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna milli samningsaðila samkvæmt samningnum, neytanda til tjóns, segir í álitinu.

Íslenskir dómstólar eiga eftir að dæma í málunum, en dæmi þeir í samræmi við álit EFTA-dómstólsins má gera ráð fyrir að bankarnir þurfi að endurgreiða neytendum tugi milljarða króna.

Eyrún Magnúsdóttir ræðir við Matthildi Sveinsdóttur yfirlögfræðing Neytendastofu í þættinum. Þá er vitnað í viðtöl við Breka Karlsson formann Neytendasamtakanna og Ingva Hrafn Óskarsson lögmann sem birt voru í Mannlega þættinum á Rás 1 í síðustu viku.

Umsjónarfólk segir frá tímabili í ævi sinni og leikur tónlist sem endurspeglar tímann eða atburði sem sagt er frá.

Tónlist í þættinum:

Heart of Gold - Neil Young

„Vi er røde vi er hvide“ - Danska landsliðið 1986 / Re-Sepp-Ten

Crocodile Rock - Elton John

Starman - David Bowie

Dagur að rísa - Egill Ólafsson/ Stuðmenn Sumar á Sýrlandi

Orfeus og Evridís - Megas/Spilverkið

Smávinir fagrir - Hamrahlíðakórinn

Misa Criolla - Gloria - Jose Carreras

Romance In Durango - Bob Dylan & Emmylou Harris

God only knows - Beach Boys

Útvarpsfréttir.

Íslensk jaðartónlist úr ýmsum áttum frá ýmsum hliðum. Umsjón: Árni Matthíasson

Hilmar Jensson fékk jazzbakteríuna ungur og hefur verið viðloðandi jazz alla tíð, spilað inn á grúa af plötum og með tugum tónlistarmanna í ótal löndum. Jazzinn var þó ekki nóg, því um það leyti sem fyrsta breiðskífa hans kom út fannst honum ramminn of þröngur sem hann hafði valið sér, steig út úr honum og fór að blanda saman hugmyndum og áhrifum úr ýmsum áttum. Þannig fann hann leiðina til að vera hann sjálfur.

Lagalisti:

Fjölskyldualbúm Tilraunaeldhússins - Lofsöngur Tilraunaeldhússins 1:52

Fjölskyldualbúm Tilraunaeldhússins - Einvegis 4:35

Napoli 23 - Bhajan: Amritamaye Anandamaye 7:22

Tyft - Searching For Glick

Meg nem sa - Led Tyftelin

Sería - Binding Garden

Smell the difference - Pittles

Saumur - Þá

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.

Framhald af fyrri þætti. Nadezhda Durova fæddist í Rússland laust fyrir 1800. Hún þráði ekkert meira en stunda útreiðar og hernað en móðir hennar var ákveðin í að þvinga hana í hefðbundið mynstur ungra stúlkna með tilheyrandi ófrelsi og kúgun. En þótt það væri freistandi að láta undan urðu kröfur móður hennar að lokum til þess að Nadezhda greip til örþrifaráða eins og hún segir frá í sjálfsævisögu sinni.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Sjomlahornið heldur áfram göngu sinni í þættinum en þar skoðum við hin ýmsu menningarfyrirbæri sem karlmenn hafa laðast sérstaklega að í gegnum tíðina með þeim afleiðingum að skapast hefur eins konar gaurastemning í kringum tiltekin verk eða listamenn. Að þessu sinni hugum við að bandaríska tónlistarmanninum Bruce Springsteen og fáum hjálp frá Bergi Ebba til að greina sjomlastemninguna í kringum goðið.

En við hefjum þáttinn í Þjóðminjasafninu. Í gær voru 80 ár frá stofnun lýðveldisins Íslands og af því tilefni opnaði þar dyr sínar sýningin Þjóð í mynd. Markmið sýningarinnar er að varpa ljósi á þátttöku og upplifun almennings í landinu við stofnun lýðveldisins. Við hittum þau Bryndísi Erlu Hjálmarsdóttur, verkefnisstjóra sýningarinnar og Gunnar Tómas Kristófersson hjá Kvikmyndsasafninu, og fáum innsýn í þeirra vinnu.

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Myndlistakonan Guðrún Benedikta Elíasdóttir er fædd og uppalin á Höfn í Hornafirði. Á jóladag árið 1976 fór hún með fjölskyldunni sinni upp á jökul í skoðunnarferð og féll ásamt móður sinni í sprungu. Hún er ein þeirra listamanna sem sýna verk sín á myndlistasýningunni nr. 5 Umhverfing á suðausturhorni Íslands. Verkin á sýningunni standa frá Lómagnúpi að Eystrahorni.

Joe meðlimur í hljómsveitarinnar Cyber er gestaþáttastjórnandi Lestarinnar í dag. Við frumflytjum lag sem er ábreiða af lagi Britney Spears, Overprotected, og heyrum um nýjasta lag sveitarinnar, dEluSioN, sem fjallar um þráhyggju unglinga fyrir rokkstjörnu.

Og við heyrum meira af nýrri íslenskri tónlist.

Ari Frank Inguson hóf fyrst að gefa út tónlist undir listamannsnafninu Ari Árelíus árið 2018. Fyrir tveimur árum, sumarið 2022, sendi hann frá sér fyrstu breiðskífu sína, Hiatus Terræ, þar sem þjóðlegum tónum var blandað saman við heimstónlistarstrauma. Nú mun ný plata vera á næsta leiti og fyrsta smáskífan af henni lítur dagsins ljós í næstu viku, samhliða því að Ari leggur upp í svokallaðan sólstöðutúr um landið. Við heyrum hljóðið í Ara, og frumflytjum lagið Look At The Clown.

Fréttir

Kvöldfréttir útvarps

Hraun vellur yfir varnargarð við Sýlingarfell. Reynt er að hemja hraunið með vinnuvélum. Slökkvilið býst til að sprauta á hraunið og beita kælingu í fyrsta sinn frá því í Vestmannaeyjagosinu.

Þingmenn Miðflokksins lögðu í dag fram vantrauststillögu á matvælaráðherra. Þingmenn Samfylkingarinnar, Flokks fólksins og Viðreisnar hyggjast styðja tillöguna sem verður í síðasta lagi tekinn fyrir á fimmtudag.

Ísraelsher gerði árás á fjölda skotmarka á Gaza í dag, meðal annars á flóttamannabúðirnar á miðri Gazaströndinni.

48 leigubílstjórar eiga yfir höfði sér kæru eftir viðamikið eftirlit lögreglu. Suma vantaði búnað. Aðrir óku án leyfis. meðal annars vegna vöntunar á búnaði og fyrir að aka án leyfis.

Varaformaður umhverfis- og samgöngunefndar segir formann nefndarinnar hafa kastað stærsta verkefni hennar í ruslið með því að boða til fundar með skömmum fyrirvara.

Ráðherraráð Evrópusambandsins hefur staðfest viðamikla og umdeilda löggjöf um endurheimt lífríkis, vistkerfa og náttúru eftir harðar deilur og átök.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Vantrauststillaga í garð matvælaráðherra. Rætt við þingflokksformann Miðflokksins Bergþór Ólason og þingflokksformann Framsóknarflokksins Ingibjörgu Isaksen.

Af hverju gengur svona illa að sakfella í mansalsmálum? Rætt við Kolbrúnu Benediktsdóttur saksóknara.

Ráðherraráð Evrópusambandsins hefur staðfest viðamikla og umdeilda löggjöf um endurheimt lífríkis, vistkerfa og náttúru eftir harðar deilur og átök.

Umsjón: Fríða María Ásbergsdóttir.

Í þætti dagins fær Fríða til sín þrjá aðdáendur Harry Potter bókanna. Þetta eru þeir Ævar Þór, Guðni Líndal og Sigurjón Líndal Benediktssynir.

Það er óhætt að segja að enginn aðdáandi Harry Potter má missa af þessum þætti.

Við nýttum okkur tæknina til þess að ná þeim saman því Ævar var á þeytingi í Reykjavík, Sigurjón í Borgarfirðinum og Guðni í Edinborg.

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Hljóðritanir frá tónleikum á Listahátíð 2024.

Niður - íslenskur sirkus um Ljósagang, er Íslandsfrumflutningur á verki eftir John Cage frá árinu 1979 sem snýst um að umbreyta bók í tónleika og innsetningu.

Í íslensku útgáfu verksins er stuðst við bókina Ljósagang frá árinu 2022 eftir Dag Hjartarson.

Verkið var flutt í Norræna húsinu 11. júní sl. í nábýli við söguslóðir bókarinnar, af tónlistarhópnum Skerplu undir stjórn Berglindar Maríu Tómasdóttur.

Umsjón: Pétur Grétarsson.

Ferðalög og útivist, fróðleikur og skemmtun, fólk og náttúra, fjöll og firnindi og sitthvað fleira. Sól og tónlist í Sumarmálum í allt sumar.

Fugl dagsins.

Veganestið, Páll Ásgeir Ásgeirsson leiðsögumaður og fjallageit með meiru. Við ætlum að ræða um hvað ávinnst með því stunda útivist, faðma tré, fara upp fyrir Ártúnsbrekkuna og hvernig útivist stuðlar hreint og beint að meiri vellíðan. Þetta er fyrsti pistill sumarsins og hér fer Páll Ásgeir yfir helstu atriði þess að standa á byrjunarreit hvað útivist og göngur varðar. Þið sem hafið ekki hreyft ykkur að ráði lengi og hafið löngun til að byrja að ganga annars staðar en á malbikinu, ættuð að hlusta á hvað Páll Ásgeir hefur að segja hér á eftir. Það þarf ekki að gera sér markmið segir hann.

Í Heilsuvakt dagsins ræðir Helga Arnardótir gjörunnin matvæli og áhrif þeirra, við Kristján Þór Gunnarsson heimilislækni á Selfossi.

Safn vikunnar. Við fjöllum um sýninguna nr. 5 Umhverfing. Þetta er stærsta myndlistarsýning í sögu Hornafjarðar með um 50 listamönnum sem sýna á yfir 100 km löngu svæði frá Lómagnúp að Eystrahorni. Viðmælandi er Snæbjörn Brynjarsson, safnvörður á safni Svavars Guðnasonar.

Tónlist:

Ómar Ragnarsson - Sumar og sól.

Valgeir Guðjónsson, Sigrún Hjálmtýsdóttir - Vögguvísa í húsi farmanns.

Bee Gees - Love you inside out.

eftir Rögnu Sigurðardóttur. Höfundur les.

Skáldsaga sem gefin var út 2009 og vakti þá verulega athygli. Efni hennar er í stuttu máli á þessa leið: Hanna snýr heim frá Amsterdam til að taka við starfi hjá listasafni borgarinnar. Það er góðæri á Íslandi og auðmenn njóta þess að gefa safninu dýrar gjafir. Ein slík er landslagsmálverk með birkitrjám eftir þekkta listakonu frá öldinni sem leið. Gallinn er sá að forvörður á safninu, hinn dularfulli Steinn, telur að myndin sé fölsuð. Þegar slíku er haldið fram vekur það auðvitað mikil viðbrögð meðal yfirstjórmar listasafnsins.

Ragna Sigurðardóttir er menntuð í myndlist og starfaði sem myndlistarmaður og gagnrýnandi um skeið, en hefur síðan snúið sér að sagnagerð. Efnivið í ritverk sín sækir hún tíðum í myndlistarheiminn.

(Áður á dagksrá 2013)

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjónarfólk segir frá tímabili í ævi sinni og leikur tónlist sem endurspeglar tímann eða atburði sem sagt er frá.

Tónlist í þættinum:

Heart of Gold - Neil Young

„Vi er røde vi er hvide“ - Danska landsliðið 1986 / Re-Sepp-Ten

Crocodile Rock - Elton John

Starman - David Bowie

Dagur að rísa - Egill Ólafsson/ Stuðmenn Sumar á Sýrlandi

Orfeus og Evridís - Megas/Spilverkið

Smávinir fagrir - Hamrahlíðakórinn

Misa Criolla - Gloria - Jose Carreras

Romance In Durango - Bob Dylan & Emmylou Harris

God only knows - Beach Boys

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Myndlistakonan Guðrún Benedikta Elíasdóttir er fædd og uppalin á Höfn í Hornafirði. Á jóladag árið 1976 fór hún með fjölskyldunni sinni upp á jökul í skoðunnarferð og féll ásamt móður sinni í sprungu. Hún er ein þeirra listamanna sem sýna verk sín á myndlistasýningunni nr. 5 Umhverfing á suðausturhorni Íslands. Verkin á sýningunni standa frá Lómagnúpi að Eystrahorni.

Joe meðlimur í hljómsveitarinnar Cyber er gestaþáttastjórnandi Lestarinnar í dag. Við frumflytjum lag sem er ábreiða af lagi Britney Spears, Overprotected, og heyrum um nýjasta lag sveitarinnar, dEluSioN, sem fjallar um þráhyggju unglinga fyrir rokkstjörnu.

Og við heyrum meira af nýrri íslenskri tónlist.

Ari Frank Inguson hóf fyrst að gefa út tónlist undir listamannsnafninu Ari Árelíus árið 2018. Fyrir tveimur árum, sumarið 2022, sendi hann frá sér fyrstu breiðskífu sína, Hiatus Terræ, þar sem þjóðlegum tónum var blandað saman við heimstónlistarstrauma. Nú mun ný plata vera á næsta leiti og fyrsta smáskífan af henni lítur dagsins ljós í næstu viku, samhliða því að Ari leggur upp í svokallaðan sólstöðutúr um landið. Við heyrum hljóðið í Ara, og frumflytjum lagið Look At The Clown.