Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Helga Bragadóttir flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

75 ár eru í dag síðan Atómstöðin eftir Halldór Laxness kom út. Af því tilefni var leikið brot úr lestri skáldsins á sögunni.

Rúm tvö ár eru síðan Donald Trump lét af embætti Bandaríkjaforseta en enn er hann fréttaefni. Hann stendur í ströngu á mörgum vígstöðvum og hefur lýst yfir framboði á ný. Silja Bára Ómarsdóttir, prófessor í stjórnmálafræði við HÍ, sagði frá þeim málum sem Trump stendur í þessa dagana, fór yfir þau sem tilkynnt hafa þátttöku í forkosningum Repúblikana fyrir næstu kosningar og talaði einnfremur um Biden forseta og Harris varaforseta.

Enn er verðbólga víðast hvar í heiminum og vextir hafa verið hækkaðir. Ásgeir Brynjar Torfason, sérfræðingur í fjármálum, fór yfir ástand og horfur. Tilkynnt verður um vaxtaákvörðun í Bandaríkjunum seinna í dag. Meginvextir hér voru hækkaðir um eitt prósentustig meðan á þættinum stóð; sú mikla hækkun kom Ásgeiri Brynjari á óvart.

Unnið er að því að fá íslensku sundlaugamenninguna og laufabráðið á skrá UNESCO yfir óáþreifanlegan menningararf. Vera Illugadóttir sagði frá ýmsu sem er á skránni.

Tónlist:

Do you want to know a secret - Bítlarnir,

Don?t cry for me Argentina - Madonna,

Anna (Go to him) - Bítlarnir,

Ask me why - Bítlarnir,

Disco frisco - Guitar Islandico.

Umsjón: Björn Þór Sigbjörnsson.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Andri Yrkill Valsson

Tæknimaður: Mark Eldred

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

BJörg og Valgerður hafa verið vinkonur í 30 ár og segja frá The Heroine's Journey, eða Hetjuferðinni og hvernig þær vinna með þau fræði.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Helga Arnardóttir

Eymundur Lúter Eymundsson var hjá okkur í þættinum í dag. Hann glímdi við mikinn kvíða og félagsfælni frá því í barnaskóla. Kvíðinn hafði áhrif á allt í hans lífi, honum gekk illa í náminu, hann einangraði sig, reiddist sjálfum sér fyrir að líða illa og þorði ekki að segja neinum frá því hvernig honum leið. Hann hætti í framhaldsskóla eftir tvo mánuði, notaði áfengi til að slá á líðanina og þegar hann lagðist til svefns á kvöldin kveið hann fyrir að vakna daginn eftir, kveið fyrir öllum deginum. Kveið fyrir því að þurfa hitta annað fólk. Eymundi líður betur í dag, líf hans tók loksins aðra stefnu þegar hann var að nálgast fertugt og hann sagði okkur sína sögu í þættinum.

Geirmundur Valtýsson hljómlistarmaður heldur tónleika á laugardaginn og þeir eru óvenjulegir á þann hátt að hljómsveitin spilar einungis lögin og það fellur í hlut áhorfenda að syngja lögin. Geirmundur sagði okkur frá þessu í dag.

Hver var Jón Ólafsson úr Grunnavík og hvað var hann að gera í Kaupmannahöfn á átjándu öld? Félag um átjándu aldar fræði heldur málþing á laugardaginn og meðal annars mun Guðrún Ása Grímsdóttir flytja erindi um fræðastörf Jóns Ólafssonar frá Grunnavík. Þar segir hún frá uppruna hans, erindi hans til Kaupmannahafnar haustið 1726 og stöðu hans og kjörum þar i borg nær ævilangt. Guðrún sagði okkur frá Jóni í þættinum í dag.

Tónlist í þættinum í dag

Átján rauðar rósir / Lúdó og Stefán (Bobby Darin, Iðunn Steinsdóttir)

Lover / Peggy Lee (Richard Rodgers og Lorenz Hart)

Nú er ég léttur / Geirmundur Valtýsson (Geirmundur Valtýsson)

Rósin/Sigfús Pétursson og Álftagerðisbræður (Friðrik Jónsson og Guðmundur Halldórsson) Sigurður Rúnar Jónsson útsetti og Stefán R Gíslason raddsetti

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Ólafur Egill Egilsson, handritshöfundur, leikari og leikstjóri.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Seðlabankinn hækkaði stýrivexti í tólfta sinn í röð í morgun, úr 6,5 prósentum í 7,5. Eftir því sem verðbólgan varir lengur, verður erfiðara að ná henni niður, að mati Seðlabankastjóra. Forseti ASÍ segir stýrivaxtahækkunina mikil vonbrigði, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, segir erfitt að sjá að Seðlabankinn hafi átt annarra kosta völ.

Seyðfirðingar eru innlyksa annan daginn í röð vegna ófærðar á Fjarðarheiði. Yfir 500 farþegar Norrænu sitja fastir í bænum og missa af öllum skoðunarferðum. Bræðslan gæti orðið olíulaus nema takist að koma olíu yfir heiðina fyrir kvöldið.

Búist er við ákvörðun í dag um hvort Donald Trump fyrrverandi Bandaríkjaforseti verður ákærður fyrir leynilegar greiðslur til klámmyndastjörnu.

Lögregla fer fram á fjögurra vikna áframhaldandi gæsluvarðhald yfir manni sem hleypti af skoti á skemmtistaðnum Dubliner í síðustu viku. Lögregla telur manninn hættulegan og fer fram á varðhaldið á grundvelli almannahagsmuna.

Bronsstytta eftir Einar Jóns­son seldist á ríflega ellefu milljónir í gær. Þetta er hæsta verð sem fengist hefur fyrir verk á uppboði hér á landi.

Valur mátti þola sjö marka tap í fyrri leik sínum gegn þýska liðinu Göppingen í 16-liða úrslitum Evrópudeildar karla í handbolta. Seinni leikur liðanna fer fram ytra í næstu viku.

Með Kvosarskipulaginu í miðborg Reykjavíkur breyttist ýmislegt, allt í einu voru komin borð og stólar utandyra við veitingastaði, og gestir gátu notið sólar og útiveru. Laugavegur er nú að mestu göngugata og veitingastaðir hafa sett húsgögn útfyrir. Lögreglan hefur undanfarna viku verið reka gesti inn, vegna þess að margir staðanna hafa ekki tilskilinn leyfi. Hvimleitt og erfitt því rekstur margra staðanna er á nippinu eftir covid. Aðalgeir Ásvaldsson er framkvæmdastjóri samtaka fyrirtækja á veitingamarkaði

Samfélagið heldur áfram að fjalla um máva í Garðabænum - Arnór Þ. Sigfússon fuglafræðingur spjallar við Arnhildi um Sílamáfinn sem er um margt forvitnilegur, samlíf manna og máfa, hvers konar ráð duga helst gegn ágengum máfum og hvernig máfurinn var hrakinn af Keflavíkurflugvelli á sínum tíma.

Við ætlum einnig að kynna okkur sjálfbær fjármál og hvernig þau passa inn í myndina um sjálfbæra framtíð og sjálfbær samfélög. Öll þessi sjálfbærni kostar jú. Bjarni Herrera, sérfræðingur í sjálfbærni og sjálfbærum fjármálum, sem gaf nýverið út bók um þessi efnistök.

Skýrsla milliríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna, IPCC, um loftslagsbreytingar kom út í fyrradag. Aðalritari Sameinuðu þjóðanna hefur líkt henni við leiðarvísi að því hvernig hægt er að aftengja þá tifandi tímasprengju sem hann kallar loftslagsvána. En til þess þurfi mikið átak og samstilltar aðgerðir þjóða heims. Og þetta þarf að gera hratt. Við ætlum ræða þessa skýrslu við Halldór Þorgeirsson formann Loftslagsráðs og Elínu Björk Jónasdóttur veðurfræðing.

Við ræðum við tvo íslenska kynjafræðikennara sem fóru til Afríku til að kenna þarlendum kennurum um kynjajafnrétti og skólaumhverfi - hvernig gekk það fyrir sig, hverju á jafnréttiskennsla og jafnréttismeðvitund að skila innan afrískar skóla - og er það sambærilegt við það sem tekist er á við innan íslenska skólakerfisins? Þórður Kristinsson og María Hjálmtýsdóttir segja okkur allt um það.

Við heyrum eina málfarsmínútu og ræðum svo um vísindi við Eddu Olgudóttur. Överur og Everest koma við sögu hjá henni í dag.

Útvarpsfréttir.

Leifur Hauksson fjallar um tímann á breiðum grunni og fær til sín fræðimenn og fleira fólk til að ræða um tímann og ótímann.

Leifur Hauksson fjallar um tímann á breiðum grunni og fær til sín fræðimenn og fleira fólk til að ræða um tímann og ótímann.

Rætt við Birgi Finnsson og Halldór Halldórsson hjá Slökkviliðinu í Reykjavík. Tími í starfi slökkviliðsmanns.

Rætt við Sigríði Þorgeirsdóttur dósent við HÍ um lífsheimspeki.

Útvarpsfréttir.

Í þáttunum verður fjallað um hvað sé merkilegt við íslenskar fornbókmenntir, frá íslensku og evrópsku sjónarhorni miðalda sem og í sambandi við viðtökur bókmenntanna á síðari tímum. Kallaðir verða til fræðimenn á þessu sviði og munu þeir velta fyrir sér þekkingararfinum sem bókmenntirnar miðla og þeirri heimsýn sem þar birtist, listfenginu og þeim sköpunarkrafti sem braust fram við ritun þeirra - og sem handritin í Árnasafni eru nú þögull vitnisburður um.

Umsjón Ævar Kjartansson og Gísli Sigurðsson.

Gestur þáttarins er Aðalheiður Guðmundsdóttir þjóðfræðingur.

Umsjón: Ævar Kjartansson og Gísli Sigurðsson.

Áður á dagskrá 13. október 2013.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Ágúst Guðmundsson kvikmyndaleikstjóri fékk heiðursverðlaun íslensku kvikmyndaakademíunnar á Eddu verðlaununum. Ágúst er fæddur 1947, gekk í Menntaskólann í Reykjavík, lærði leiklist en fór svo í nám til Bretlands, í The national Film School, þaðan sem hann útskrifaðist 1977. Fjórum árum síðar frumsýndi hann sýna fyrstu kvikmynd í fullri leng, Land og syni. Ágúst tók þátt í því sem hefur verið kallað íslenska kvikmyndavorið upp úr 1980 og hefur allar götur síðan verið í hópi okkar helstu og farsælustu kvikmyndaleikstjóra. Meðal verka hans má nefna Útlagann, Með allt á hreinu, Mávahlátur, Í takt við tímann og Ófeigur gengur aftur. Ágúst Guðmundsson er gestur Víðsjár í svipmynd dagsins.

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Þær fréttir bárust í dag að tónlistarhátíðinni Eistnaflug verður aflýst í ár, sorgarfréttir fyrir þungarokkssamfélagið á Íslandi. Í tilkynningu sem birtist á facebook síðu hátíðarinnar í dag segir ?Þó að faraldrinum sé lokið, þá hefur COVID ennþá áhrif á framtíð okkar. Við reyndum allt sem við gátum en það dugði ekki til því miður. Ástæðurnar er nokkrar og flestar bein eða óbein afleiðing af COVID.?

Við ræðum Svan Má Snorrason, sem að hefur velt fyrir sér sjónvarpsþættinum Kiljan og áhrifum hans á íslenskt bókmenntalíf. Svanur skrifaði um þessi áhrif í lokaritgerð sinni í bókmenntafræði sem hann kynnti á hugvísindaþingi fyrr í mánuðinum.

Við heyrum um samstarf tónlistarfólks sem varð til á mjög nútímalegan hátt. Jóhannes Ólafsson ræðir við Ellu McRobb og Ólaf Arnalds um samstarf sem varð til á Tiktok og skilaði sér í nýju lagi sem við heimsfrumflytjum í dag.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Stýrivaxtahækkun Seðlabankans var harðlega gagnrýnd á Alþingi í dag. Ríkisstjórnin þurfi að bregðast við. Umboðsmaður skuldara telur blikur á lofti og ástæða sé til að hafa áhyggjur af þeim sem skulda mikið.

Boris Johnson segir að það hefði verið ómögulegt að virða samkomutakmarkanir í Downingstræti 10 vegna þrengsla. Hann kveðst hafa sagt þinginu satt og rétt frá - eftir því sem hann vissi á sínum tíma.

Oddviti Vinstri grænna í Hafnarfirði segir fullt tilefni til að krefjast íbúakosningar vegna hugmynda um förgun koldíoxíðs í Hafnarfirði.

Félags- og vinnumarkaðsráðherra segir aðgengi fatlaðs fólks að stafrænum lausnum vera ábótavant. Ráðherrar á Norðurlöndunum undirrituðu í dag yfirlýsingu um að bæta þar úr.

Þjóðaröryggi snýst um fleira en varnir og varnarmál, þó að þau séu vissulega áleitin þegar barist er í Evrópu. Þjóðaröryggi snýst líka um samfélag, efnahag, umhverfi og stjórnmál segir prófessor í alþjóðasamskiptum .

-----

Þjóðaröryggi felur í sér miklu meira en varnir lands þó að umræða um þær sé orðin áleitnari nú en hún hefur verið um langa hríð segir Silja Bára Ómarsdóttir, prófessor í alþjóðasamskiptum við Háskóla Íslands. Hún var þátttakandi á ráðstefnu Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands í dag þar sem varpað var fram þeirri spurningu hvernig nýta megi alþjóðasamstarf til að tryggja öryggi þjóðar á breyttum tímum. Forsætis- og utanríkisráðherra ávörpuðu gesti í upphafi og nýleg heimsókn þeirra beggja til Úkraínu var þeim hugleikin. Utanríkisráðherra ræddi þar um hvað og hvernig Ísland gæti beitt sér þrátt fyrir og í krafti smæðar sinnar. Mikilvægt væri fyrir herlausa þjóð að verða verðugur þátttakandi á alþjóðavettvangi. Anna Kristín Jónsdóttir ræðir við Silju Báru Ómarsdóttur prófessor í alþjóðasamskiptum.

Í gær var tilkynnt að loka eigi Ungmennabúðum Ungmennafélags Íslands á Laugarvatni. Ástæðan er sú að mygla greindist í húsnæðinu sem búðirnar hafa til umráða, gamli Íþróttakennaraskólinn á Laugarvatni. Dvöl í búðunum er oft mikið ævintýri fyrir börn í 9. bekk. Vikudvöl úti í sveit utan skarkala hversdagsins. Markmið með dvölinni er að styrkja félagsfærni ungmenna, efla vitund þeirra fyrir umhverfi sínu og samfélagi ásamt mikilvægi þess að hafa heilbrigðan lífsstíl að leiðarljósi.

Ásta Stefánsdóttir sveitarstjóri Bláskógabyggðar segir að framtíð hússins verði ákveðin á fundi sveitarstjórnar á mánudag. Framkvæmdir yrðu of dýrar og það sé í raun ekki hlutverk sveitarfélaga að eiga og reka húsnæði sem nýtist starfsemi þess ekki. Hún segir líklegt að húsið verði auglýst til sölu á næstunni, en

Þáttur fyrir forvitna krakka og aðra fjölskyldumeðlimi. Sigyn Blöndal segir frá fólki, fyrirbærum og hugmyndum á upplýsandi hátt.

Fjallað um drauma.

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Tónleikahljóðritanir frá Sambandi evrópskra útvarpsstöðva.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir og Guðni Tómasson.

Hljóðritun frá tónleikum Fílharmóníusveitar Franska útvarpsins sem fram fóru í Útvarpshúsinu í París 16. september s.l.

Á efnisskrá eru verk eftir Gabriel Fauré, Mason Bates, Marcelle Soulage og Richard Strauss.

Einleikari: Daniil Trifonov píanóleikari.

Stjórnandi: Mikko Franck.

Umsjón: Guðni Tómasson.

Með Kvosarskipulaginu í miðborg Reykjavíkur breyttist ýmislegt, allt í einu voru komin borð og stólar utandyra við veitingastaði, og gestir gátu notið sólar og útiveru. Laugavegur er nú að mestu göngugata og veitingastaðir hafa sett húsgögn útfyrir. Lögreglan hefur undanfarna viku verið reka gesti inn, vegna þess að margir staðanna hafa ekki tilskilinn leyfi. Hvimleitt og erfitt því rekstur margra staðanna er á nippinu eftir covid. Aðalgeir Ásvaldsson er framkvæmdastjóri samtaka fyrirtækja á veitingamarkaði

Samfélagið heldur áfram að fjalla um máva í Garðabænum - Arnór Þ. Sigfússon fuglafræðingur spjallar við Arnhildi um Sílamáfinn sem er um margt forvitnilegur, samlíf manna og máfa, hvers konar ráð duga helst gegn ágengum máfum og hvernig máfurinn var hrakinn af Keflavíkurflugvelli á sínum tíma.

Við ætlum einnig að kynna okkur sjálfbær fjármál og hvernig þau passa inn í myndina um sjálfbæra framtíð og sjálfbær samfélög. Öll þessi sjálfbærni kostar jú. Bjarni Herrera, sérfræðingur í sjálfbærni og sjálfbærum fjármálum, sem gaf nýverið út bók um þessi efnistök.

Skýrsla milliríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna, IPCC, um loftslagsbreytingar kom út í fyrradag. Aðalritari Sameinuðu þjóðanna hefur líkt henni við leiðarvísi að því hvernig hægt er að aftengja þá tifandi tímasprengju sem hann kallar loftslagsvána. En til þess þurfi mikið átak og samstilltar aðgerðir þjóða heims. Og þetta þarf að gera hratt. Við ætlum ræða þessa skýrslu við Halldór Þorgeirsson formann Loftslagsráðs og Elínu Björk Jónasdóttur veðurfræðing.

Við ræðum við tvo íslenska kynjafræðikennara sem fóru til Afríku til að kenna þarlendum kennurum um kynjajafnrétti og skólaumhverfi - hvernig gekk það fyrir sig, hverju á jafnréttiskennsla og jafnréttismeðvitund að skila innan afrískar skóla - og er það sambærilegt við það sem tekist er á við innan íslenska skólakerfisins? Þórður Kristinsson og María Hjálmtýsdóttir segja okkur allt um það.

Við heyrum eina málfarsmínútu og ræðum svo um vísindi við Eddu Olgudóttur. Överur og Everest koma við sögu hjá henni í dag.

Guðsgjafaþula kom út árið 1972. Þar segir af hinum ótrúlega síldarspekúlant Íslandsbersa og fjölskyldu hans og samskiptum kornungs rithöfundar við Bersa sem hefjast einn vordag í Kaupmannahöfn árið 1920.

Höfundur les. Hljóðritað árið 1979.

Lestrar Halldórs Laxness úr safni RÚV eru færðir þjóðinni að gjöf í samstarfi við Guðnýju Halldórsdóttur og Sigríði Halldórsdóttur, dætur skáldsins.

eftir Halldór Laxness.

Höfundur les.

(Hljóðritað 1979)

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Sverrir Kristjánsson, sagnfræðingur, les. Á undan lestrinum hljómar upphaf tilheyrandi sálmalags sem Páll Ísólfsson leikur á orgel Dómkirkjunnar.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Þær fréttir bárust í dag að tónlistarhátíðinni Eistnaflug verður aflýst í ár, sorgarfréttir fyrir þungarokkssamfélagið á Íslandi. Í tilkynningu sem birtist á facebook síðu hátíðarinnar í dag segir ?Þó að faraldrinum sé lokið, þá hefur COVID ennþá áhrif á framtíð okkar. Við reyndum allt sem við gátum en það dugði ekki til því miður. Ástæðurnar er nokkrar og flestar bein eða óbein afleiðing af COVID.?

Við ræðum Svan Má Snorrason, sem að hefur velt fyrir sér sjónvarpsþættinum Kiljan og áhrifum hans á íslenskt bókmenntalíf. Svanur skrifaði um þessi áhrif í lokaritgerð sinni í bókmenntafræði sem hann kynnti á hugvísindaþingi fyrr í mánuðinum.

Við heyrum um samstarf tónlistarfólks sem varð til á mjög nútímalegan hátt. Jóhannes Ólafsson ræðir við Ellu McRobb og Ólaf Arnalds um samstarf sem varð til á Tiktok og skilaði sér í nýju lagi sem við heimsfrumflytjum í dag.