Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Magnea Sverrisdóttir, djákni, flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Í spjalli um efnahag og samfélag sagði Þórður Snær Júlíusson, ritstjóri Heimildarinnar, m.a. frá nýrri skýrslu um efnahagsleg áhrif þess fyrir Liverpool á Englandi að Söngvakeppnin var haldin þar í fyrra. Eru þau metin á tíu milljarða króna. Hann ræddi líka um fjárhagsvandræði enskra knattspyrnuliða, einkum Everton, og vexti, pitsur og Íslandshótel að auki.

Að þessu sinni talaði Arthur Björgvin Bollason frá Fljótshlíðinni en hann er hér í föruneyti þýskra sjónvarpsmanna sem vinna að gerð þáttaraðar um fornsögurnar. Skörtuðu Njáluslóðir sínu fegursta en þaðan lá leiðin til Þingvalla og svo í Borgarfjörð, sögusvið Eglu.

Hvers vegna er aðsetur forseta Íslands á Bessastöðum? Að því var spurt í þáttaröðinni Í þjónustu þjóðar sem var útvarpað 2016. Brot var leikið þar sem Sigríður Agnes Sigurðardóttir sagfræðingur sagði þá sögu Bessastaða og Örnólfur Thorlacius rifjaði upp heimsókn þangað á æskuárunum.

Tónlist:

Morning dew - Bonnie Dobson,

Autumn leaves - Tyshawn Sorey Trio,

I got it bad and thad ain´t good - Keith Jarrett,

Why do I love you? - Margaret Whiting.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Helga Arnardóttir

Við fræddumst í þættinum um stærsta nýsköpunar- og frumkvöðlaviburð sem haldinn er hér á landi, einmitt þessa dagana; Iceland Innovation Week. Hátíðin er markaðsgluggi íslenskrar nýsköpunar og þar gefst frumkvöðlum og fyrirtækjum kostur á að standa fyrir viðburðum og kynna starfsemi sína. Melkorka Sigríður Magnúsdóttir stofnaði Iceland Innovation Week ásamt Eddu Konráðsdóttur. Melkorka er listrænn stjórnandi hátíðarinnar, kom í þáttinn og sagði okkur meira frá þessari viku og viðburðinum sem hefur vaxið gríðarlega á þeim fjórum árum síðan hann var haldinn fyrst.

Forsetakjör fer fram laugardaginn 1. júní næstkomandi. Kjörstaðir í Reykjavík eru opnir frá kl. 9:00 til 22:00. Ef þú ert ekki viss um hvort þú sért á kjörskrá þá má fletta því upp og hvernig gerir maður grein fyrir sér á kjörstað? Jú, með skilríkjum en hvers konar skilríki eru tekin gild?. Nýir kjörstaðir hafa bæst við síðan síðast og búið er að opna fyrir atkvæðagreiðslu utankjörfundar. Við fórum yfir nokkur praktísk atriði með Helgu Björk Laxdal skrifstofustjóra skrifstofu borgarstjórnar í þættinum.

Svo kom Einar Sveinbjörnsson veðurfræðingur til okkar í veðurspjallið í dag. Við ræddum við hann um sólstorminn sem skall á um helgina og við misstum af vegna þess að það var of skýjað. Einar fræddi okkur um litróf norðurljósanna og truflanir sem geta orðið á fjarskiptum og raforkulutningi. Þetta var mesti sólstormur frá því í oktobér 2003 og tengist 11 ára sólsveiflunni svokölluðu. Svo ræddum við aðeins um klaka í jörðu sem óðum er að hverfa og hvernig jarðvegshitamælingar geta sagt til um leysingu klakans og aurbleytu. Svo að lokum skoðuðum við hvaða ytri þættir kunna að móta sumarveðráttuna hjá okkur og Einar fjallaði aðeins um þá og vísbendingar í veðurlagsspám, til dæmis fyrir hvítasunnuhelgina.

Tónlist í þættinum í dag:

Talað við gluggann / Bubbi (Bubbi Morthens)

Við arineld / Vala Guðnadóttir (Magnús Eiríksson, texti Kristján frá Djúpalæk)

Kúbanska / Tómas R. Einarsson (Tómas R. Einarsson)

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Karl Ólafur Hallbjörnsson, heimspekingur og textasmiður.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Viðhorf tryggingafélaga til geðsjúkdóma eru gamaldags, að mati framkvæmdastjóra Geðhjálpar. Alvarlegt sé að heilbrigðistryggingar nái ekki utan um geðrænan vanda, eins og staða manns sem veiktist á ferðalagi í Bandaríkjunum sýni.

Slagsmál brutust út í þinginu í Georgíu í morgun í umræðum um umdeilt lagafrumvarp um erlent eignarhald fjölmiðla og samtaka. Frumvarpið var samþykkt nú í hádeginu.

Rússar segjast sækja djúpt inn fyrir varnir Úkraínumanna í Kharkiv-héraði og hafi hertekið annað þorp þar. Utanríkisráðherra Bandaríkjanna segir aðstoð þeirra til Úkraínu á leiðinni.

Þeim sem eru á flótta innan eigin lands fjölgaði mikið vegna stríðsátaka í fyrra og hafa aldrei verið fleiri.

Talsverð brögð eru af því á fyrstu dögum strandveiða að sjómenn veiði umfram leyfilegan dagskammt. Umframaflinn, sem er kominn í 45 tonn, dregst frá heildaraflamarkinu.

Íslenskur læknir tók þátt í að sinna þeim sem slösuðust þegar íbúðarbygging hrundi í borginni George í Suður-Afríku fyrir rúmlega viku. 32 eru látnir og enn er leitað að fólki í rústunum.

Vatnslögn til Vestmannaeyja er enn mikið skemmd og óvíst hvort það verður gert við hana í sumar. Bæjarstjóri segir að Eyjamenn vilji ekki upplifa annan vetur með skaddaða vatnslögn.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Stúdentar hafa sýnt Palestínufólki samstöðu víða um heim með mótmælum gegn stríðsrekstri Ísraelsmanna á Gaza. Alda samstöðumótmæla stúdenta sem hófst við Columbia háskóla í New York um miðjan apríl hefur nú breiðst út um háskóla víða í Evrópu. Tjaldbúðir má sjá á háskólalóðum í Bretlandi, Frakklandi, Ítalíu, Hollandi og fleiri löndum.

Að mestu leyti fara þessi mótmæli friðsamlega fram, en athygli hefur vakið að lögregla hefur brugðist við af mikilli hörku, bæði í Bandaríkjunum og í Evrópu. Í þættinum er rætt við Veigar Ölni Gunnarsson meistaranema í Hollandi og Silju Báru Ómarsdóttur alþjóðastjórnmálafræðing.

Með Kvosarskipulaginu í miðborg Reykjavíkur breyttist ýmislegt, allt í einu voru komin borð og stólar utandyra við veitingastaði, og gestir gátu notið sólar og útiveru. Laugavegur er nú að mestu göngugata og veitingastaðir hafa sett húsgögn útfyrir. Lögreglan hefur undanfarna viku verið reka gesti inn, vegna þess að margir staðanna hafa ekki tilskilinn leyfi. Hvimleitt og erfitt því rekstur margra staðanna er á nippinu eftir covid. Aðalgeir Ásvaldsson er framkvæmdastjóri samtaka fyrirtækja á veitingamarkaði

Samfélagið heldur áfram að fjalla um máva í Garðabænum - Arnór Þ. Sigfússon fuglafræðingur spjallar við Arnhildi um Sílamáfinn sem er um margt forvitnilegur, samlíf manna og máfa, hvers konar ráð duga helst gegn ágengum máfum og hvernig máfurinn var hrakinn af Keflavíkurflugvelli á sínum tíma.

Við ætlum einnig að kynna okkur sjálfbær fjármál og hvernig þau passa inn í myndina um sjálfbæra framtíð og sjálfbær samfélög. Öll þessi sjálfbærni kostar jú. Bjarni Herrera, sérfræðingur í sjálfbærni og sjálfbærum fjármálum, sem gaf nýverið út bók um þessi efnistök.

Við ætlum að fjalla um húsnæðismál og íbúðaþróun - Anna María Bogadóttir, arkitekt og menningarfræðingur, er hluti af hópi sem kallast Híbýlaauður - ég hitti hana á Hönnunarmars um daginn, við skoðuðum lególíkön af ýmsum blokkum, gömlum og nýjum, sem hafði verið raðað á langborð og ræddum stefnur og strauma í hönnun og byggingu fjölbýlishúsa, meðal annars hvort eldhúsglugginn væri að hverfa.

Við fræðumst um íslensk hundanöfn að fornu og nýju. Emily Lethbridge rannsóknardósent við Árnastofnun tók sig til og rannsakaði þessi mál í kjölfar þess að fjölskylda hennar fékk sér hund sem þurfti að finna nafn á.

Málfarsmínúta úr smiðju Önnu Sigríðar Þráinsdóttur, málfarsráðunautar - hafast og hefjast.

Pistill frá Páli Líndal umhverfissálfræðingi - sálfræðileg fjarlægð og útlit húsa.

Tónlist:

Beatles, The - All you need is love.

ÁSGEIR TRAUSTI - Nú hann blæs.

Útvarpsfréttir.

Íslensk jaðartónlist úr ýmsum áttum frá ýmsum hliðum. Umsjón: Árni Matthíasson

Kristín Þóra Haraldsdóttir hefur fengist við allskonar músík með allskonar hljómsveitum en mest með Helga og hljóðfæraleikurunum og Mógil. Þjóðlagatónlist hefur staðið henni nærri, en á síðustu árum hefur hún aðallega samið sinfóníska tónlist og sviðs- og kvikmyndatónlist.

Lagalisti:

Solo Acoustic Vol. 14 - Night

Korriró - Tungustapi

Bóðhófnir - Lán þitt engu líkt

Bóðhófnir - Ég lá ein

Óútgefið - Touch

Óútgefið - Harmur

Óútgefið - Stigninger og fall

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.

Áfram segir frá leiðangrinum á Everest-fjall árið 1953. Þeir Hillary, Tenzing og fleiri ætla sér að verða fyrstir manna til að ná á efsta tind jarðar, en hættur leynast við hvert fótmál. En hverjir voru þessir kappar?

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Á sýningunni Margpóla í Listasafni Íslands beinir Anna Rún Tryggvadóttir sjónum okkar að ósýnilegum kröftum sem hafa margvísleg áhrif á allt okkar líf. Þessir kraftar leynast í segulsviði jarðar og birtast okkur með ólíkum hætti á sýningunni í pastellituðum vatnslitaverkum og eldrauðum skúlptúr. Í ljóðrænni nálgun sinni á viðfangsefnið bendir Anna Rún meðal annars á mannhverfa sýn okkar á náttúruna og möguleg tengslarof við hana. Við hittum listamanninn við verkin í þætti dagsins.

Freyja Þórsdóttir heimspekingur verður einnig með okkur í dag. Að þessu sinni fjallar hún um gleði og drauma. Og við kynnum okkur einnig plötuna Fearless Movement úr smiðju bandaríska tónlistarmannsins, tónskáldsins og hljómsveitarstjórans Kamasi Washington.

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Glamúrinn á hinu víðfræga Met Gala-kvöldi í New York í síðustu viku hefur farið öfugt ofan í netverja síðan í síðustu viku. Myndir af stórstjörnum í skrautlegum og íburðarmiklum tískufatnaði fara um miðlana eins og eldur í sinu, og er gjarnan stillt upp andspænis myndum af hryllingi stríðsátaka og hungursneyðar. Nú er kallað eftir því að við blokkerum stjörnur og áhrifavalda á öllum helstu samfélagsmiðlum. Hvers vegna?

Baldur og Erla Hlín kynntust í djasshljómfræðitíma í MÍT, og stofnuðu í kjölfarið hljómsveitina Amor Vincit Omnia, sem kemur til með að senda frá sér sitt fyrsta lag á föstudaginn. Við tökum púlsinn á Baldri og Erlu, og frumflytjum lagið.

Gervigreindin færist inn á sífellt fleiri svið lífs okkar, það getur bæði vakið spennu og forvitini. Í sumum tilfellum vekur það upp siðferðislegar spurningar eða jafnvel ótta. Í dag er hægt að leita sér hjálpar við andlegum kvillum sínum, sækja meðferð hjá gervigreindarspjallmennum sem hafa þá sérhæfingu að leiða fólk í gegnum allskonar sjálfsvinnu eða þerapíu. Og ein slík þjónusta er á vegum íslendings, Gunnars Jörgens Viggósonar og heitir Heartfelt services.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Flutningur fólks sem sætt hefur mansali héðan til Afríku er merki um þá hörku sem færst hefur í útlendingamál, segir talskona Stígamóta Mikill hiti var í mótmælendum í miðborg Tiblisi í morgun, þegar þingið samþykkti afar umdeild lög, sem sögð eru grafa undan lýðræði og fjölmiðlafrelsi í landinu. Framkvæmdastjóri samtaka um vestræna samvinnu segir lögin greiða götu stjórnvalda til alræðis og enn er rætt við forsetaframbjóðanda, nú er það Jón Gnarr sem tók sér matarhlé til að ræða um forsetaembættið

Þáttur fyrir forvitna krakka og aðra fjölskyldumeðlimi. Sigyn Blöndal segir frá uppfinningum og algengum hlutum í umhverfi okkar á upplýsandi hátt.

Umsjón: Sigyn Blöndal.

Veðurstofa Íslands.

Tónleikahljóðritanir frá Sambandi evrópskra útvarpsstöðva.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir og Guðni Tómasson.

Hljóðritun frá tónleikum Augustins Hadelich fiðluleikara og fiðlu- og píanóleikarans Juliu Fischer í Casals Forum tónleikahúsinu í Kronberg í Þýskalandi í september í fyrra.

Á efnisskrá eru verk eftir Jean-Marie Leclair, Louis Spohr, Sergej Prokofjev og César Franck.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir.

Með Kvosarskipulaginu í miðborg Reykjavíkur breyttist ýmislegt, allt í einu voru komin borð og stólar utandyra við veitingastaði, og gestir gátu notið sólar og útiveru. Laugavegur er nú að mestu göngugata og veitingastaðir hafa sett húsgögn útfyrir. Lögreglan hefur undanfarna viku verið reka gesti inn, vegna þess að margir staðanna hafa ekki tilskilinn leyfi. Hvimleitt og erfitt því rekstur margra staðanna er á nippinu eftir covid. Aðalgeir Ásvaldsson er framkvæmdastjóri samtaka fyrirtækja á veitingamarkaði

Samfélagið heldur áfram að fjalla um máva í Garðabænum - Arnór Þ. Sigfússon fuglafræðingur spjallar við Arnhildi um Sílamáfinn sem er um margt forvitnilegur, samlíf manna og máfa, hvers konar ráð duga helst gegn ágengum máfum og hvernig máfurinn var hrakinn af Keflavíkurflugvelli á sínum tíma.

Við ætlum einnig að kynna okkur sjálfbær fjármál og hvernig þau passa inn í myndina um sjálfbæra framtíð og sjálfbær samfélög. Öll þessi sjálfbærni kostar jú. Bjarni Herrera, sérfræðingur í sjálfbærni og sjálfbærum fjármálum, sem gaf nýverið út bók um þessi efnistök.

Við ætlum að fjalla um húsnæðismál og íbúðaþróun - Anna María Bogadóttir, arkitekt og menningarfræðingur, er hluti af hópi sem kallast Híbýlaauður - ég hitti hana á Hönnunarmars um daginn, við skoðuðum lególíkön af ýmsum blokkum, gömlum og nýjum, sem hafði verið raðað á langborð og ræddum stefnur og strauma í hönnun og byggingu fjölbýlishúsa, meðal annars hvort eldhúsglugginn væri að hverfa.

Við fræðumst um íslensk hundanöfn að fornu og nýju. Emily Lethbridge rannsóknardósent við Árnastofnun tók sig til og rannsakaði þessi mál í kjölfar þess að fjölskylda hennar fékk sér hund sem þurfti að finna nafn á.

Málfarsmínúta úr smiðju Önnu Sigríðar Þráinsdóttur, málfarsráðunautar - hafast og hefjast.

Pistill frá Páli Líndal umhverfissálfræðingi - sálfræðileg fjarlægð og útlit húsa.

Tónlist:

Beatles, The - All you need is love.

ÁSGEIR TRAUSTI - Nú hann blæs.

Heimildaskáldsaga eftir Björn Th. Björnsson. Guðmundur Ólafsson les.

Sagan gerist í Þingvallasveit á fyrri hluta nítjándu aldar, áður en tekið var að upphefja Þingvöll sem mesta helgistað landsins af skáldum og þjóðskörungum. Þá var Snorrabúð stekkur, eins og Jónas kvað.

Páll Þorláksson var prestur í Þingvallasókn. Hann þykist sjá að ekki sé allt samkvæmt kristilegum skikk á bænum Skógarkoti þar sem Kristján Magnússon fer með húsbóndavald. Ljóst þykir að eiginkona Kristjáns getur ekki verið móðir allra þeirra barna sem hann feðrar í sínum ranni. Hefjast út af þessu nokkrar væringar milli hins knáa húsbónda og Þingvallaklerks og má hið geistlega vald sín lengi vel næsta lítils í þeim viðskiptum.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Helga Arnardóttir

Við fræddumst í þættinum um stærsta nýsköpunar- og frumkvöðlaviburð sem haldinn er hér á landi, einmitt þessa dagana; Iceland Innovation Week. Hátíðin er markaðsgluggi íslenskrar nýsköpunar og þar gefst frumkvöðlum og fyrirtækjum kostur á að standa fyrir viðburðum og kynna starfsemi sína. Melkorka Sigríður Magnúsdóttir stofnaði Iceland Innovation Week ásamt Eddu Konráðsdóttur. Melkorka er listrænn stjórnandi hátíðarinnar, kom í þáttinn og sagði okkur meira frá þessari viku og viðburðinum sem hefur vaxið gríðarlega á þeim fjórum árum síðan hann var haldinn fyrst.

Forsetakjör fer fram laugardaginn 1. júní næstkomandi. Kjörstaðir í Reykjavík eru opnir frá kl. 9:00 til 22:00. Ef þú ert ekki viss um hvort þú sért á kjörskrá þá má fletta því upp og hvernig gerir maður grein fyrir sér á kjörstað? Jú, með skilríkjum en hvers konar skilríki eru tekin gild?. Nýir kjörstaðir hafa bæst við síðan síðast og búið er að opna fyrir atkvæðagreiðslu utankjörfundar. Við fórum yfir nokkur praktísk atriði með Helgu Björk Laxdal skrifstofustjóra skrifstofu borgarstjórnar í þættinum.

Svo kom Einar Sveinbjörnsson veðurfræðingur til okkar í veðurspjallið í dag. Við ræddum við hann um sólstorminn sem skall á um helgina og við misstum af vegna þess að það var of skýjað. Einar fræddi okkur um litróf norðurljósanna og truflanir sem geta orðið á fjarskiptum og raforkulutningi. Þetta var mesti sólstormur frá því í oktobér 2003 og tengist 11 ára sólsveiflunni svokölluðu. Svo ræddum við aðeins um klaka í jörðu sem óðum er að hverfa og hvernig jarðvegshitamælingar geta sagt til um leysingu klakans og aurbleytu. Svo að lokum skoðuðum við hvaða ytri þættir kunna að móta sumarveðráttuna hjá okkur og Einar fjallaði aðeins um þá og vísbendingar í veðurlagsspám, til dæmis fyrir hvítasunnuhelgina.

Tónlist í þættinum í dag:

Talað við gluggann / Bubbi (Bubbi Morthens)

Við arineld / Vala Guðnadóttir (Magnús Eiríksson, texti Kristján frá Djúpalæk)

Kúbanska / Tómas R. Einarsson (Tómas R. Einarsson)

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Bjarni Daníel Þorvaldsson.

Glamúrinn á hinu víðfræga Met Gala-kvöldi í New York í síðustu viku hefur farið öfugt ofan í netverja síðan í síðustu viku. Myndir af stórstjörnum í skrautlegum og íburðarmiklum tískufatnaði fara um miðlana eins og eldur í sinu, og er gjarnan stillt upp andspænis myndum af hryllingi stríðsátaka og hungursneyðar. Nú er kallað eftir því að við blokkerum stjörnur og áhrifavalda á öllum helstu samfélagsmiðlum. Hvers vegna?

Baldur og Erla Hlín kynntust í djasshljómfræðitíma í MÍT, og stofnuðu í kjölfarið hljómsveitina Amor Vincit Omnia, sem kemur til með að senda frá sér sitt fyrsta lag á föstudaginn. Við tökum púlsinn á Baldri og Erlu, og frumflytjum lagið.

Gervigreindin færist inn á sífellt fleiri svið lífs okkar, það getur bæði vakið spennu og forvitini. Í sumum tilfellum vekur það upp siðferðislegar spurningar eða jafnvel ótta. Í dag er hægt að leita sér hjálpar við andlegum kvillum sínum, sækja meðferð hjá gervigreindarspjallmennum sem hafa þá sérhæfingu að leiða fólk í gegnum allskonar sjálfsvinnu eða þerapíu. Og ein slík þjónusta er á vegum íslendings, Gunnars Jörgens Viggósonar og heitir Heartfelt services.