Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Árni segir frá Dýrafjarðarmálinu svokallaða, en hann var skrifað bókina Ísland Babýlon. Hann rannsakaði skjalsöfn í Frakklandi, Bretlandi og Danmörku við heimdilaröflun og niðurstöður hans bregða nýju ljósi á mikilvægi augnablika í íslenskri sögu. Einnig var rætt um ferðalög hans í gegnum lífið og hvernig það er að búa í Brussel.

Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Þór Hauksson flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Björn Þór Sigbjörnsson, Þórunn Elísabet Bogadóttir og Gígja Hólmgeirsdóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Við fjölluðum um 60 bráðabirgðatillögur sem starfshópar á vegum matvælaráðherra um endurskoðun á fiskveiðilöggjöfinni hafa lagt fram. Það á að skapa sátt. Svandís Svavarsdóttir var hjá okkur og rabbaði um efnið.

Borgþór Arngrímsson var líka með okkur og fór yfir það sem er efst á baugi í Danmörku. Við sögu komu Lise Nørgaard, minnkar og fjölskyldan í Amalíuborg.

Í næstu viku kemur þýski fiðluleikarinn Anne-Sophie Mutter til landsins og heldur tónleika í Hörpu. Í haust, þegar spurðist að von væri á henni, sagði Kristrún Heimisdóttir lögfræðingur frá því á Facebook að hún hefði sótt tónleika hennar í Háskólabíói árið 1985 - Kristrún var þá fjórtán ára - og fiðlusnillingurinn hafði slík áhrif á unglinginn að Kristrún hefur ekki verið söm. Kristrún var með okkur og lýsti betur áhrifunum sem hún varð fyrir á tónleikunum í Háskólabíói í nóvember 1985.

Tónlist:

Terezinha ? Cesaria Evora

Moda bo ? Cesaria Evora og Lura

De tre musikanter - Kurt Ravn

Allegro G-dur (5 Stücke für eine Spieluhr WoO 33 nr.3) - Anne-Sophie Mutter

Sarasate: Carmen Fantasy, Op. 25 - 4. Moderato - Anne-Sophie Mutter

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Andri Yrkill Valsson

Tæknimaður: Magnús Þorsteinn Magnússon

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Þetta var líkamlegt ofbeldi, sumt af því var þannig að ég hélt í alvöru að ég myndi deyja segir Elva Dögg. Hún var lög í grimmilegt einelti í æsku sem varð til þess að hún skipti um skóla en þegar gömlu bekkjarfélagarnir héldu endurfund mörgum árum síðar sat hún þó ekki heima heldur mætti, tróð upp og sló í gegn.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson

Við forvitnuðumst um ráðstefnu sem haldin verður í febrúar í Hörpu um öndun, kulda, streitu og seiglu. Vilhjálmur Andri Einarsson er heilsuþjálfi og meðstofnandi Andri Iceland, sem stendur að þessari ráðstefnu og hann kom til okkar í dag og við fengum hann til að segja okkur frá þessari ráðstefnu og sína reynslusögu, en hann átti í langvarandi glímu við líkamlega verki og andlega vanlíðan.

Í dag fer fram málþing á vegum menntavísindasviðs Háskóla Íslands þar sem fjallað verður um mikilvægi félags- og tilfinninghæfni í skóla- og frístundastarfi. Þar verða líka kynntar mögulegar innleiðingar á geðrækt í skólastarf, ásamt kynningum á verðlaunaverkefnum sem byggja á nálgun jákvæðrar sálfræði. Fræðafólk sem er leiðandi á þessu sviði hérlendis og erlendis kemur fram á málþinginu og til þess að segja okkur nánar af því sem þar fer fram komu þær Bryndís Jóna Jónsdóttir, aðjúnkt á menntavísindasviði og einn skipuleggjanda málþingsins og Dóra Guðrún Guðmundsdóttir, sviðstjóri lýðheilsusviðs hjá Embætti landlæknis og kennslustjóri í diplómanámi í jákvæðri sálfræði við Endurmenntun H.Í. í þáttinn í dag.

Við fengum svo að lokum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag. Póstkort dagsins inniheldur hugleiðingar Magnúsar um framtíðarspár, sem eru mikið stundaðar um áramót. Hann segir frá stjörnuspekinni sem er ennþá furðulega mikið notuð af fjölda fólks til að sjá fyrir hvernig hlutir munu þróast í nánustu framtíð. Hann segir líka frá uppgjöri tónlistarársins 2022 sem honum finnst að flestu leyti sýna einsleitni og takmarkaða yfirsýn.

Tónlist í þættinum í dag:

Einsemd / Snorri Helgason (Snorri Helgason og Guðmundur Óskar Guðmundsson)

Take My Breath Away / Berlin (Giorgio Moroder)

Að vera í sambandi / Stuðmenn (Jakob Frímann Magnússon)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG MELKORKA ÓLAFSDÓTTIR

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón hefur Bolli Pétur Bollason prestur í Tjarnaprestakalli .

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Minnst sextán eru látin, þar á meðal þrjú börn, eftir þyrluslys í útjaðri Kyiv, höfuðborgar Úkraínu snemma í morgun. Innanríkisráðherra Úkraínu og embættismenn í ráðuneytinu eru meðal þeirra sem fórust í slysinu.

Smábátaeigendur taka illa í þá hugmynd sem fram kemur í verkefni matvælaráðherra, Auðlindinni okkar, að afnema fimm komma þriggja prósenta kerfið. Erfiðara yrði fyrir útgerðir sem treysta á aflaheimildir í kerfinu að nálgast þær með öðrum hætti.

Fjármálaráðherra segir að rannsókn Fjármálaeftirlitsins á meintum brotum Íslandsbanka, þegar hlutur ríkisins í bankanum var seldur í fyrra, kalli ekki á að skipuð verði sérstök rannsóknarnefnd á vegum Alþingis til að fara yfir málið í heild.

Fimmtán prósenta lágmarks-alheims-tekjuskattur verður lagður á alþjóðleg fyrirtæki eins og Facebook og Google. Gert er ráð fyrir lagabreytingum á yfirstandandi þingi sem heimila það.

Alþjóðastofa á Akureyri, sem aðstoðar innflytjendur, verður lögð niður eftir tuttugu ára starf. Bæjarstjórinn segir það ekki á skjön við þá ákvörðun að taka við hundruðum flóttamanna - aðrar stofnanir sinni í dag mikið til sömu hlutverkum.

Landeigendur mega kalla til lögreglu og láta hana sjá um smölun á ágangsfé á kostnað bænda, samkvæmt nýjum úrskurði dómsmálaráðuneytisins. Þetta er þvert á fyrri lagatúlkun og leiðbeiningar annars ráðuneytis.

Ein skærasta stjarna kvennafótboltans í heiminum lýsti í dag yfir stuðningi við Söru Björk Gunnarsdóttur, fyrrverandi landsliðsfyrirliða, sem hefur hrist upp í umræðunni um rétt knattspyrnukvenna til fæðingarorlofs.

Karlalandsliðið í handbolta spilar sinn fyrsta leik í milliriðli HM í Svíþjóð í dag. Í fyrsta sinn í sögunni mætir liðið Grænhöfðaeyjum.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Þingfesting fyrsta sakamáls sinnar tegundar fer fram í Héraðsdómi Reykjavíkur í dag. Sakborningarnir tveir, menn á þrítugsaldri sem hafa verið vinir um nokkurt skeið, eru sakaðir um að hafa skipulagt hryðjuverk á Íslandi. Annar þeirra, sem er byssuáhugamaður, er ákærður fyrir tilraun til hryðjuverka og stórfelld vopnalagabrot. Hinn, sem er yfirlýstur nasisti með öfgafullar skoðanir, er ákærður fyr­ir hlutdeild. En hvenær og við hvaða aðstæður verður tal um voðaverk metið sem tilraun til þess? Sunna Valgerðardóttir ræðir við fréttamennina Frey Gígju Gunnarsson og Stíg Helgason í síðari þætti af tveimur í Þetta helst um hryðjuverkamálið.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: [email protected]

Landnámsskálinn á Stöð í Stöðvarfirði er fyrsti skálinn af því tagi sem rannsakaður hefur verið eins og glæpavettvangur. Tekin voru dna sýni á vettvangi sem mögulega eiga eftir draga upp nákvæma mynd af lífinu sem þar var í kringum landnámið. Við ræðum við Bjarna F Einarsson fornleifafræðing um rannsóknirnar og líka um bátinn í Þingvallavatni sem hann óttast að liggi nú undir skemmdum.

Það á að hlýna á landinu í lok vikunnar og það heldur hressilega. Það má gera ráð fyrir meira en 20 gráðu hitasveiflu sumstaðar og rigningu eftir langan kuldakafla með brunagaddi víða. Einar Sveinbjörnsson veðurfræðingur hjá Bliku ætlar að fara betur yfir það sem er í vændum.

Og svo ætlum við aðeins að tala um Svansvottun nýbygginga með tilliti til rakaskemmda og myglu. Bergþóra Kvaran er sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun. Við spjöllum við hana.

Málfarsmínútan verður á sínum stað og svo kemur hingað Edda Olgudóttir eins og alltaf á miðvikudögum. Að þessu sinni ætlar hún að fjalla um D-vítamín.

Útvarpsfréttir.

Það er töfrandi óreiða í náttúrunni. Hver steinn er á sínum stað. Undur hennar verða dýrmætari eftir því sem tímar líða. Í þessum þætti ræðir Tómas Ævar Ólafsson við vini og samstarfsmenn Guðmundar Páls Ólafssonar náttúrfræðings, doktors í sjávarlíffræði, kennara, rithöfunds, ljósmyndara og náttúruverndarsinna um líf hans og störf. Hugað er sérstaklega að náttúruspeki hans og viðhorfum í náttúruvernd. En þar eru hugtök á borð við græna orku, blettafriðun og sjálfbærni gaumgæfð sérstaklega. Viðmælendur í þættinum eru Rúrí, María Ellingsen, Andri Snær Magnason, Jóhann Ísberg og Guðmundur Andri Thorsson.

Umsjón: Tómas Ævar Ólafsson.

Ljósmynd: Guðmundur Páll Ólafsson

Útvarpsfréttir.

Ódysseifur, Eyðilandið og þriðji áratugurinn í bókmenntum.

Á þessu ári er öld liðin síðan tvö af helstu verkum módernismans komu út, Ulysses eða Ódysseifur eftir írska rithöfundinn James Joyce og Wasteland eða Eyðilandið eftir bandarísk-breska skáldið T.S. Eliot. Í þessari fimm þátta röð er ætlunin að varpa ljósi á þessi verk, áhrif þeirra en ekki síður tímann sem þau eru sprottin úr, menningarlegt og fagurfræðilegt umhverfi þeirra og sömuleiðis samfélagslegar og sögulegar aðstæður skömmu eftir lok fyrri heimsstyrjaldar á þriðja áratugnum.

Umsjón: Ástráður Eysteinsson og Þröstur Helgason.

Eyðilandið eða The Waste Land eftir T.S. Eliot er til umfjöllunar í þessum þætti. Verkið kom út á bók í desember árið 1922, þetta ár óróleika og nýsköpunar í vestrænu bókmenntalífi sem er umfjöllunarefni þessarar þáttaraðar. Eyðilandið hefur valdið lesendum heilabrotum alveg frá því það komst fyrst á prent. Stundum hefur það verið sagt varpa ljósi á napra heimssýn áranna eftir fyrri heimsstyrjöld en það hefur líka verið sagt endurspegla persónulega sálar- og trúarkreppu skáldsins sjálfs. En umfram allt hefur Eyðilandið verið talið eitt af mikilvægustu ljóðum 20. aldarinnar og höfuðverk í módernískum skáldskap. Viðmælendur í þættinum eru Egill Helgason og Rebekka Þráinsdóttir.

Umsjón: Ástráður Eysteinsson og Þröstur Helgason.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Þegar kemur að því að velja fallegustu bók í heimi, þá er hönnun kápunnar aðeins einn af þeim þáttum sem vert er að hafa í huga. Horfa þarf í letur, pappír, umbrot, þyngd, hlutföll, áferð og samtal alls þessa við inntak bókarinnar. Þegar allt kemur saman í hárréttu jafnvægi verður til falleg bók sem talar til lesandans.

Í 60 ár hefur þýska bókmenntastofnunin Stiftung Buchkunst haldið utan um alþjóðlega keppni um bókahönnun, til að efla samtal um bækur og hönnun. Á föstudag opnar Félag íslenskra teiknara í samstarfi við Hönnunarsafn Íslands sýningu þar sem hægt er að sjá,og lesa og handleika, fallegustu bækur síðasta árs. Við lítum þar inn í þætti dagsins.

Ímynd heytir heim í sex þáttum þar sem íslensk ljósmyndun er skoðuð út frá sjónarhorni lista, landslags, samtímans, skrásetningar, fréttaflutnings, fortíðar og framtíðar. Umsjónarkonurnar eru hlustendum Rásar 1 að góðu kunnar: Anna Gyða Sigurgísladóttir og Katrín Ásmundsdóttir sem fjölluðu meðal annars um ljósmyndir út frá ýmsum vinklum í þáttunum Glans hér á Rásinni um árið en stjórn upptöku og framleiðsla er í hönudum Hrafnhildar Gunnarsdóttur. Við tökum Katrínu Ásmundsdóttur tali í þætti dagsins.

Og við heyrum pistil frá Óskari Arnórssyni, sem að þessu sinni ætlar að fara yfir árið 2022 í arkitektúr. Hvað er það sem honum finnst einkenna árið sem var að líða og í hvaða átt eru arkitektar að horfa í dag. Hvað ber framtíðin í skauti sér þegar kemur að straumum og stefnum í arkitektúr.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Popp og pólitík

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Fúskið er viðburðarrými og aðsetur listamanna í Gufunesi. Á dögunum birtist tilkynning þess efnis að þau hygðust leggja árar í bát, allavega í bili, allavega í núverandi mynd. Eftir tveggja ára starfsemi, eftir reiv, tónleika, rusl-fest og myndlistarsýningar sem hafa blásið lífi í reykvískt menningar og listalíf. Elsa Jónsdóttir, myndlistarkona, ein upphafsmanna Fúsksins, kom í Lestina til að segja frá þeirri ákvörðun að kveðja Gufunesið.

Við rifjum upp reivið Buxur, sem haldið var í annað sinn í Fúskinu. Davíð Roach flutti pistil í Tengivagninum í júlí síðastliðið sumar, sem við endurflytjum.

Annar þáttur af örséríunni Þegar Ísland hélt stórmót, frá árinu 2020. Anna Marsibil Clausen og Kristján Guðjónsson skoða umgjörð HM í handbolta sem haldið var á Íslandi árið 1995.

Þáttur fyrir forvitna krakka og aðra fjölskyldumeðlimi. Sigyn Blöndal segir frá fólki, fyrirbærum og hugmyndum á upplýsandi hátt.

Í þættinum í dag ætlum við að kynnast sögunni á bak við þorra.

Þorri hefst á morgun, á bóndadaginn en hvernig byrjaði það allt saman. Hvað er þessi þorri og hvernig var þjóðtrúin okkar í gamla daga sem tengdist þorranum og bóndadeginum. Hvað gerðu húsfreyjurnar og hvað gerðu bændur? Hvað er þorrablót og hver er saga þeirrar hefðar og hvernig er þetta með þorramatinn? Hvernig breyttist þessi hefðbundni íslenski matur, sem við borðuðum allt árið yfir í að vera bara borðaður á þorranum.

Allt um þorrann í þættinum í dag.

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Tónleikahljóðritanir frá Sambandi evrópskra útvarpsstöðva.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir og Guðni Tómasson.

Hljóðritun frá tónleikum Fílharmóníusveitar Hollenska útvarpsins og Hollenska útvarpskórsins sem fram fóru í TivoliVredenburg tónlistarhúsinu í Utrecht, 16. september s.l.

Á efnisskrá eru verk eftir Jacob ter Veldhuis, Lili Boulanger og Giuseppe Verdi.

Einsöngvarar: Julie Boulianne, Izabela Matula, Jean-François Borras og Jean-Sébastien Bou.

Stjórnandi: Karina Canellakis.

Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: [email protected]

Landnámsskálinn á Stöð í Stöðvarfirði er fyrsti skálinn af því tagi sem rannsakaður hefur verið eins og glæpavettvangur. Tekin voru dna sýni á vettvangi sem mögulega eiga eftir draga upp nákvæma mynd af lífinu sem þar var í kringum landnámið. Við ræðum við Bjarna F Einarsson fornleifafræðing um rannsóknirnar og líka um bátinn í Þingvallavatni sem hann óttast að liggi nú undir skemmdum.

Það á að hlýna á landinu í lok vikunnar og það heldur hressilega. Það má gera ráð fyrir meira en 20 gráðu hitasveiflu sumstaðar og rigningu eftir langan kuldakafla með brunagaddi víða. Einar Sveinbjörnsson veðurfræðingur hjá Bliku ætlar að fara betur yfir það sem er í vændum.

Og svo ætlum við aðeins að tala um Svansvottun nýbygginga með tilliti til rakaskemmda og myglu. Bergþóra Kvaran er sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun. Við spjöllum við hana.

Málfarsmínútan verður á sínum stað og svo kemur hingað Edda Olgudóttir eins og alltaf á miðvikudögum. Að þessu sinni ætlar hún að fjalla um D-vítamín.

Í túninu heima kom úit árið 1975 og er fyrsta minningarskáldsaga Halldórs Laxness en þær urðu alls fjórar á hans ferli. Bókin fjallar um fyrstu tólf árin í lífi Halldórs.

Höfundur les. Hljóðritað árið 1986.

Lestrar Halldórs Laxness úr safni RÚV eru færðir þjóðinni að gjöf í samstarfi við Guðnýju Halldórsdóttur og Sigríði Halldórsdóttur, dætur skáldsins.

eftir Halldór Laxness.

Höfundur les.

(Hljóðritað 1986)

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson

Við forvitnuðumst um ráðstefnu sem haldin verður í febrúar í Hörpu um öndun, kulda, streitu og seiglu. Vilhjálmur Andri Einarsson er heilsuþjálfi og meðstofnandi Andri Iceland, sem stendur að þessari ráðstefnu og hann kom til okkar í dag og við fengum hann til að segja okkur frá þessari ráðstefnu og sína reynslusögu, en hann átti í langvarandi glímu við líkamlega verki og andlega vanlíðan.

Í dag fer fram málþing á vegum menntavísindasviðs Háskóla Íslands þar sem fjallað verður um mikilvægi félags- og tilfinninghæfni í skóla- og frístundastarfi. Þar verða líka kynntar mögulegar innleiðingar á geðrækt í skólastarf, ásamt kynningum á verðlaunaverkefnum sem byggja á nálgun jákvæðrar sálfræði. Fræðafólk sem er leiðandi á þessu sviði hérlendis og erlendis kemur fram á málþinginu og til þess að segja okkur nánar af því sem þar fer fram komu þær Bryndís Jóna Jónsdóttir, aðjúnkt á menntavísindasviði og einn skipuleggjanda málþingsins og Dóra Guðrún Guðmundsdóttir, sviðstjóri lýðheilsusviðs hjá Embætti landlæknis og kennslustjóri í diplómanámi í jákvæðri sálfræði við Endurmenntun H.Í. í þáttinn í dag.

Við fengum svo að lokum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag. Póstkort dagsins inniheldur hugleiðingar Magnúsar um framtíðarspár, sem eru mikið stundaðar um áramót. Hann segir frá stjörnuspekinni sem er ennþá furðulega mikið notuð af fjölda fólks til að sjá fyrir hvernig hlutir munu þróast í nánustu framtíð. Hann segir líka frá uppgjöri tónlistarársins 2022 sem honum finnst að flestu leyti sýna einsleitni og takmarkaða yfirsýn.

Tónlist í þættinum í dag:

Einsemd / Snorri Helgason (Snorri Helgason og Guðmundur Óskar Guðmundsson)

Take My Breath Away / Berlin (Giorgio Moroder)

Að vera í sambandi / Stuðmenn (Jakob Frímann Magnússon)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG MELKORKA ÓLAFSDÓTTIR

Popp og pólitík

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Popp og pólitík

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Fúskið er viðburðarrými og aðsetur listamanna í Gufunesi. Á dögunum birtist tilkynning þess efnis að þau hygðust leggja árar í bát, allavega í bili, allavega í núverandi mynd. Eftir tveggja ára starfsemi, eftir reiv, tónleika, rusl-fest og myndlistarsýningar sem hafa blásið lífi í reykvískt menningar og listalíf. Elsa Jónsdóttir, myndlistarkona, ein upphafsmanna Fúsksins, kom í Lestina til að segja frá þeirri ákvörðun að kveðja Gufunesið.

Við rifjum upp reivið Buxur, sem haldið var í annað sinn í Fúskinu. Davíð Roach flutti pistil í Tengivagninum í júlí síðastliðið sumar, sem við endurflytjum.

Annar þáttur af örséríunni Þegar Ísland hélt stórmót, frá árinu 2020. Anna Marsibil Clausen og Kristján Guðjónsson skoða umgjörð HM í handbolta sem haldið var á Íslandi árið 1995.