Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Jóna Kristín Þorvaldsdóttir flytur.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Ásrún Brynja Ingvarsdóttir

Tæknimaður: Magnús Þ. Magnússon

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Bjarni heldur upp á 25 ára söngafmæli sitt en Bjarni er í hópi þeirra íslensku óperusöngvarar sem náð hafa lengst á erlendri grund.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Helga Arnardóttir

SÍBS hefur framleitt 18 örmyndbönd sem ganga undir heitinu Heilsumolar. Myndböndin svara áleitnum spurningum um málefni helstu áhrifaþátta heilsu og gefa góð, einföld og hagnýt ráð. Hvert myndband svarar mikilvægri spurningu varðandi svefn, streitu, mataræði eða hreyfingu sem eru veigamiklir áhrifaþættir heilsu. Guðmundur Löve framkvæmdastjóri SÍBS og Gunnhildur Sveinsdóttir verkefnastjóri komu í þáttinn í dag og sögðu frá þessum heilsumolum og starfseminni.

Breytingarritningin, eða Yijing, sem á ensku er kölluð Book of changes, er að öllum líkindum þekktasta rit Kínaveldis. Ritið byggir á ævafornum texta og er grunnur að kínverskri heimspeki. Breytingarritningin hefur verið leiðbeinandi rit fyrir bæði valdamenn og venjulegt fólk í Kína í árþúsundir, og fræðimenn um allan heim hafa sömuleiðis velt fyrir sér eðli og inntaki ritsins, frá því löngu fyrir ártalið núll og til dagsins í dag. Á morgun fer fram málþing um Breytingarritninguna á vegum Konfúsíusarstofnunarinnar Norðurljósa í Háskóla Íslands. Geir Sigurðsson, prófessor í kínverskum fræðum kom í þáttnn og fræddi okkur nánar um ritið og vangavelturnar því tengdu.

Við fengum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag og í póstkorti dagsins segir hann okkur frá áramótunum í Berlín sem urðu ansi róstursöm, en líka frá þýska þjóðarréttinum Kurrywurst, en hann er að tapa vinsældum hjá ungu fólki sem kýs frekar pasta, pizzu eða kebab. Undir lokin segir frá þeirri nýju tilhneigingu ungra manna að brynna músum eftir tapleiki í fótbolta.

Tónlist í þættinum í dag:

Það þarf fólk eins og þig / Rúnar Júlíusson (Buck Owens og Rúnar Júlíusson)

Changes / David Bowie (David Bowie)

While My Guitar Gently Weeps / The Beatles (George Harrison)

Draumur fangans / Erla Þorsteinsdóttir (Freymóður Jóhannsson (12. september)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG MELKORKA ÓLAFSDÓTTIR

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Andrés Ingi Jónsson þingmaður Pírata.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Tæplega sextugur karlmaður lést eftir að hann var útskrifaður af bráðamóttöku Landspítala milli jóla og nýárs. Málið er rannsakað sem alvarlegt atvik og hefur verið tilkynnt til Landlæknis og lögreglu.

Samningaviðræður Eflingar og Samtaka atvinnulífsins hafa hingað til verið eins konar skrípaleikur, segir formaður Eflingar. Framkvæmdastjóri SA segir rangt að Efling hafi ekki fengið málefnaleg viðbrögð frá samtökunum.

Vel kemur til greina að gera skammtímasamning í komandi kjaraviðræðum við ríkið, eins og gert hefur verið á almennum vinnumarkaði, segir formaður Bandalags háskólamanna.

Rússneski herinn segir að farsímanotkun hermanna hafi orðið til þess að tugir þeirra féllu í eldflaugaárás Úkraínumanna á gamlárskvöld. Rússar segja að minnst áttatíu og níu hermenn hafi fallið.

Langvarandi tafir á lagningu Suðurnesjalínu hefur minnst með sveitarfélagið Voga að gera og það er hvorki rétt né sanngjarnt að skella skuldinni á það, segir bæjarstjórinn.

Níu voru fluttir á bráðamóttöku Landspítala eftir umferðarslys undir Vatnajökli í gær. Lögregla rannsakar slysið en veitir litlar upplýsingar um aðdragandann.

Fulltrúadeild Bandaríkjaþings er í uppnámi, eftir að þingmönnum Repúblikana - sem eru í meirihluta - mistókst í þrígang að sættast á nýjan forseta þingsins. Áfram verður kosið um embættið í dag.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Hver tæki við stjórnartaumunum í Rússlandi ef að eitthvað kæmi fyrir Pútín Rússlandsforseta? Yrði stjórnskipan landsins fylgt? Eru embættismenn í Rússlandi allir undir hælnum á Moskvuvaldinu? Hverjir eru nánir bandamenn Pútíns? Þarf Pútín að halda hernum góðum til að halda völdum? Er staða Pútíns ennþá trygg? Í Þetta helst í dag spyr Ragnhildur Thorlacius Jón Ólafsson prófessor við Háskóla Íslands nokkurra spurninga um Rússland og forseta landsins - Vladímír Pútín.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: [email protected]

Við ætlum að tala um bíla í Samfélaginu í dag. Bílgreinasambandið hefur tekið saman tölur um bílasölu á árinu 2022 og þar kemur fram töluverð aukning. Við skoðum þessar tölur með Maríu Jónu Magnúsdóttur, framkvæmdastjóra Bílgreinasambandsins.

Við ætlum svo að rýna í rannsókn um jafnlaunavottun og árangur hennar - hluti þeirra niðurstaðna sem út eru komnar sýna að jafnlaunavottun hafi ekki bein áhrif á launamun kynjanna. Er þá jafnlaunstaðall og lögfesting hans húmbukk og óþarfi? Er til einhvers að vinna með þessu verkfæri? Við ræðum við tvær þeirra sem koma að rannsókninni, .þær eru Ragna Kemp Haraldsdóttir, lektor í upplýsingafræði og Guðbjörg Andrea Jónsdóttir, forstöðumaður Félagsvísindastofnunar.

Málfarsmínúta

Edda Olgudóttir kemur í sitt fyrsta vísindaspjall á árinu 2023. Að þessu sinni ætlar hún að ræða við okkur um rannsóknir á lyktarskyni og covid.

Útvarpsfréttir.

Í þættinum verður fjallað um meinvaldandi breytingar í BRCA 1 og 2 geni. Rannsóknum á tengslum erfða og krabbameins fer sífellt fram og úrræðin sem eru í boði verða fjölbreyttari. Rætt verður um sögu Brakkagensins hér á landi, kerfið sem búið hefur verið til í kringum það og líf þeirra sem bera stökkbreytinguna.

Viðmælendur eru Anna Margrét Bjarnadóttir, rithöfundur og fyrrum formaður Brakkasamtakanna, Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, Stefán Geirsson bóndi og Vigdís Stefánsdóttir erfðaráðgjafi.

Umsjón: Harpa Dís Hákonardóttir.

Aðstoð við dagskrárgerð: Þorgerður E. Sigurðardóttir.

Útvarpsfréttir.

Þáttur um nóbelsverðlaunahafann Annie Ernaux sem er einn af dáðustu en um leið umdeildustu rithöfundum Frakklands. Annie Ernaux er fædd árið 1940 en fyrsta bók hennar Les Armoires vides eða Tómir skápar kom út árið 1974. Hún hefur síðan sent frá sér á þriðja tug verka. Aðeins ein bóka hennar hefur verið þýdd á íslensku. Það er La place eða Staðurinn en hún kom út í þýðingu Rutar Ingóllfsdóttur. Flest verk hennar eru sjálfsævisöguleg en hún sækir umfjöllunarefni bóka sinna í sinn eigin reynsluheim og verk hennar sem fjalla bæði um persónuleg og samfélagsleg málefni höfða sterkt til samtímans og tíma Me too byltingarinnar.

Umsjón: Arndís Hrönn Egilsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Magnús Jóhann Ragnars­son, píanó­leikari, tón­skáld og upptökustjóri, hefur tekið þátt í að semja og útsetja margt af því vin­sælasta í ís­lensku popp­tón­listar­senunni síðustu ár. Hann hefur gefið út þrjár sólóplötur, Pronto, Without listening og Skissur, og auk þess plötuna Án tillits í samstarfi við Skúla Sverrisson bassaleikara og Tíu íslensk sönglög í samstarfi við GDRN. Þar að auki hefur hann samið tónlist leikhús og kvikmyndir og leikið inn á fjölmargar plötur annara listamanna og stýrt upptökum þeirra. Magnús Jóhann verður gestur okkar í svipmynd dagsins.

En við hefjum þáttinn á pistli frá Viktoriu Bakshina, sem hefur undanfarnar vikur flutt pistla um listsköpun á stríðstímum. Að þessu sinni fjallar Viktoria um gjörningalist.

Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir.

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Á dögunum bárust fréttir af fráfalli fatahönnuðarins Vivienne Westwood, sem var undir lok ævi sinnar orðin jafn mikill aktívisti og hún var fatahönnuður, þó að færa megi rök fyrir því að hún hafi kannski alltaf verið það. Westwood, sem stundum var kölluð guðmóðir pönksins, hóf feril sinn sem fatahönnuður á því að hanna föt á pönkhljómsveitina Sex Pistols. Við ræðum við Signýju Þórhallsdóttur, sem starfaði sem hönnuður hjá Vivienne Westwood í nokkur ár.

Langstærsti hluti landsmanna settist niður fyrir framan sjónvarpið á gamlárskvöld í von um að skemmta sér og fara hlæjandi inn í nýtt ár. Fyrir og eftir eru sýndar auglýsingar í dýru plássi og ef það var eitthvað sem einkenndi þær í ár þá var það nostalgía. Mikið var um auglýsingar sem rifjuðu upp afrek fortíðar eða sviðsettu liðna tíð til að vekja minningar. Fróðar manneskjur segja jafnvel að nostalgía sé hugmynd okkar samtíma, Þorvaldur Sigurbjörn Helgason og Lóa Hjálmtýsdóttir velta fyrir sér nostalgíu í Lestinni í dag.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Talsverður viðbúnaður var við Bandaríska sendiráðið í dag vegna torkennilegs dufts sem þangað barst. Lögregla kannar hvort tengsl séu við sambærilegar sendingar í öðrum löndum.

Kjaraviðræður Eflingar og SA skiluðu engri niðurstöðu í dag. Formaður Eflingar segir þó betri tón í viðræðunum en hingað til. Hún segist ósammála dómi félagsdóms um ólögmæta uppsögn starfsmanns félagsins.

Guðrún Aspelund sóttvarnalæknir segir ekki þörf á að grípa til aðgerða hér heima sökum mikilla kóvidsmita í Kína.

Fréttamaður Danska ríkisútvarpsins í Úkraínu fær að hefja störf í landinu á ný. Hún missti starfsleyfið síðasta sumar eftir að úkraínska öryggislögreglan sakaði hana um að sýna Rússum hluttekningu.

Kolmunnaveiðin er hafin suður af Færeyjum og fyrstu íslensku skipin komin á miðin. Þangað er um sólarhrings sigling frá Austfjörðum.

Amerískir kakkalakkar hafa numið land hér á landi og undanfarna mánuði hefur þeim fjölgað talsvert.

------

Samninganefndir Samtaka atvinnulífsins og Eflingar settust að samningaborðinu að nýju í dag eftir að viðræðum var frestað á milli jóla og nýárs. Og óhætt er að segja að samninganefndirnar hefji nýtt ár af krafti. Tónninn var sleginn í morgun þegar Sólveig Anna Jónsdóttir, formaður Eflingar sagði að SA væri að þröngva samningi, sem aðrir hafa skrifað undir, upp á Eflingu. Þar vísar hún til samninga sem Starfsgreinasambandið, VR og samflot iðnaðar og tæknifólks undirritaði undir lok seinasta árs. Svo var fundað eftir hádegið, og lagt fyrir tilboð Samtaka atvinnulífsins. Bjarni Rúnarsson ræddi við Sólveigu Önnu Jónsdóttur formann Eflingar og Eyjólf Árna Rafnsson, formann Samtaka atvinnulífsins.

Á næstunni verður hafist handa við að koma fyrir Patriot eldflaugavarnarkerfunum sem Bandaríkjastjórn færði Úkraínumönnum að gjöf skömmu fyrir jól. Dmytro Kuleba utanríkisráðherra greindi frá þessu í Facebook-útsendingu í dag. Hann sagði að vinna væri hafin við að koma þeim fyrir. Patriot kerfin eru hin fullkomnustu sem Bandaríkjaher hefur yfir að ráða. Þeim er ætlað að granda eldflaugum og árásardrónum Rússa af enn meiri nákvæmni en með gagnflaugunum sem Úkraínuher hefur haft yfir að ráða til þessa. Hver flaug er yfir fimm metrar að lengd og fjörutíu sentimetrar í þvermál. Hægt er að skjóta Patriot flaugunum sjötíu kílómetra og þær ná meira en 24 kílómetra hæð.

Umsjón: Bjarni Rúnarsson.

Tæknimaður: Magnús Þorsteinn Magnússon.

Stjórn fréttaútsetningar: Ingibjörg Sara Guðmundsdóttir.

Þáttur fyrir forvitna krakka og aðra fjölskyldumeðlimi. Sigyn Blöndal segir frá fólki, fyrirbærum og hugmyndum á upplýsandi hátt.

Í þættinum fjöllum við um list og hvað það er.

Hvað er list og hvað er listamaður? Hvað er listin gömul? Hvað eru listgreinar? Þetta eru allt erfiðar spurningar sem er kannski ekki neitt eitt rétt svar við - en mjög gaman að velta fyrir sér.

Við heyrum einnig um nokkur listaverk sem vert er að þekkja.

Sérfræðingur þáttarins er: Guðni Tómasson

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Tónleikahljóðritanir frá Sambandi evrópskra útvarpsstöðva.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir og Guðni Tómasson.

Hljóðritun frá tónleikum Danska strengjakvartettsins á Mozart-hátíðinni í Augsburg í maí s.l.

Á efnisskrá eru verk eftir Henry Purcell, Benjamin Britten og Wolfgang Amadeus Mozart.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: [email protected]

Við ætlum að tala um bíla í Samfélaginu í dag. Bílgreinasambandið hefur tekið saman tölur um bílasölu á árinu 2022 og þar kemur fram töluverð aukning. Við skoðum þessar tölur með Maríu Jónu Magnúsdóttur, framkvæmdastjóra Bílgreinasambandsins.

Við ætlum svo að rýna í rannsókn um jafnlaunavottun og árangur hennar - hluti þeirra niðurstaðna sem út eru komnar sýna að jafnlaunavottun hafi ekki bein áhrif á launamun kynjanna. Er þá jafnlaunstaðall og lögfesting hans húmbukk og óþarfi? Er til einhvers að vinna með þessu verkfæri? Við ræðum við tvær þeirra sem koma að rannsókninni, .þær eru Ragna Kemp Haraldsdóttir, lektor í upplýsingafræði og Guðbjörg Andrea Jónsdóttir, forstöðumaður Félagsvísindastofnunar.

Málfarsmínúta

Edda Olgudóttir kemur í sitt fyrsta vísindaspjall á árinu 2023. Að þessu sinni ætlar hún að ræða við okkur um rannsóknir á lyktarskyni og covid.

Í túninu heima kom úit árið 1975 og er fyrsta minningarskáldsaga Halldórs Laxness en þær urðu alls fjórar á hans ferli. Bókin fjallar um fyrstu tólf árin í lífi Halldórs.

Höfundur les. Hljóðritað árið 1986.

Lestrar Halldórs Laxness úr safni RÚV eru færðir þjóðinni að gjöf í samstarfi við Guðnýju Halldórsdóttur og Sigríði Halldórsdóttur, dætur skáldsins.

eftir Halldór Laxness.

Höfundur les.

(Hljóðritað 1986)

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Helga Arnardóttir

SÍBS hefur framleitt 18 örmyndbönd sem ganga undir heitinu Heilsumolar. Myndböndin svara áleitnum spurningum um málefni helstu áhrifaþátta heilsu og gefa góð, einföld og hagnýt ráð. Hvert myndband svarar mikilvægri spurningu varðandi svefn, streitu, mataræði eða hreyfingu sem eru veigamiklir áhrifaþættir heilsu. Guðmundur Löve framkvæmdastjóri SÍBS og Gunnhildur Sveinsdóttir verkefnastjóri komu í þáttinn í dag og sögðu frá þessum heilsumolum og starfseminni.

Breytingarritningin, eða Yijing, sem á ensku er kölluð Book of changes, er að öllum líkindum þekktasta rit Kínaveldis. Ritið byggir á ævafornum texta og er grunnur að kínverskri heimspeki. Breytingarritningin hefur verið leiðbeinandi rit fyrir bæði valdamenn og venjulegt fólk í Kína í árþúsundir, og fræðimenn um allan heim hafa sömuleiðis velt fyrir sér eðli og inntaki ritsins, frá því löngu fyrir ártalið núll og til dagsins í dag. Á morgun fer fram málþing um Breytingarritninguna á vegum Konfúsíusarstofnunarinnar Norðurljósa í Háskóla Íslands. Geir Sigurðsson, prófessor í kínverskum fræðum kom í þáttnn og fræddi okkur nánar um ritið og vangavelturnar því tengdu.

Við fengum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag og í póstkorti dagsins segir hann okkur frá áramótunum í Berlín sem urðu ansi róstursöm, en líka frá þýska þjóðarréttinum Kurrywurst, en hann er að tapa vinsældum hjá ungu fólki sem kýs frekar pasta, pizzu eða kebab. Undir lokin segir frá þeirri nýju tilhneigingu ungra manna að brynna músum eftir tapleiki í fótbolta.

Tónlist í þættinum í dag:

Það þarf fólk eins og þig / Rúnar Júlíusson (Buck Owens og Rúnar Júlíusson)

Changes / David Bowie (David Bowie)

While My Guitar Gently Weeps / The Beatles (George Harrison)

Draumur fangans / Erla Þorsteinsdóttir (Freymóður Jóhannsson (12. september)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG MELKORKA ÓLAFSDÓTTIR

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Á dögunum bárust fréttir af fráfalli fatahönnuðarins Vivienne Westwood, sem var undir lok ævi sinnar orðin jafn mikill aktívisti og hún var fatahönnuður, þó að færa megi rök fyrir því að hún hafi kannski alltaf verið það. Westwood, sem stundum var kölluð guðmóðir pönksins, hóf feril sinn sem fatahönnuður á því að hanna föt á pönkhljómsveitina Sex Pistols. Við ræðum við Signýju Þórhallsdóttur, sem starfaði sem hönnuður hjá Vivienne Westwood í nokkur ár.

Langstærsti hluti landsmanna settist niður fyrir framan sjónvarpið á gamlárskvöld í von um að skemmta sér og fara hlæjandi inn í nýtt ár. Fyrir og eftir eru sýndar auglýsingar í dýru plássi og ef það var eitthvað sem einkenndi þær í ár þá var það nostalgía. Mikið var um auglýsingar sem rifjuðu upp afrek fortíðar eða sviðsettu liðna tíð til að vekja minningar. Fróðar manneskjur segja jafnvel að nostalgía sé hugmynd okkar samtíma, Þorvaldur Sigurbjörn Helgason og Lóa Hjálmtýsdóttir velta fyrir sér nostalgíu í Lestinni í dag.