Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Jóhanna Gísladóttir flytur morgunbæn og orð dagsins.

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Fyrir helgi kynntu stjórnvöld í samráðsgátt frumvarp sem er ætlað að takmarka umsvif í skammtímaleigu og koma fleiri íbúðum á almennan íbúðamarkað. Við ræddum um þessi áform og áhrif þeirra við Jónas Atla Gunnarsson, hagfræðing hjá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun.

Á morgun hyggjast Bandaríkjaforseti og Rússlandsforseti ræða saman um möguleikann á vopnahléi í Úkraínu. Rússar setja ýmis skilyrði fyrir því. Björn Malmquist fréttamaður er í Kyiv í Úkraínu og ræddi við okkur.

Við heyrðum svo þriðja pistilinn frá Sigyn Blöndal, sem er búsett í Manila, höfuðborg Fillipseyja. Sigyn sagði meðal annars frá þjóðareinkennum Filippseyinga.

Tónlist:

Egill Ólafsson - Bara rólegan æsing.

Egill Ólafsson - Lífið er undur.

Moses Hightower - Alltígóðulagi.

Tómas R. Einarsson - Lag 1 [Án titils].

Smokey Mountain - Better world.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Agnes segir frá Gunnjónu og Blómunum á þakinu ,, Lína Langsokkur kemur við sögu og ævintýralegt ferðalag með sýninguna Á eigin fótum til Japans.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Dægurflugur og söngvar frá ýmsum tímum.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Farið er aftur í tímann og nokkur vinsæl lög frá árunum 1979 og 1980 spiluð. Lögin sem hljóma í þættinum eru Sara með Fleetwood Mac, Video Killed The Radio Star í tveimur útgáfum, annarsvegar með Buggles og hinsvegar með Bruce Wolley & Camera Club, On The Radio með Donnu Summer, Coward of the County með Kenny Rogers, Que Sera Mi Vida með Gibson Brothers, Hurt So Bad með Lindu Ronstadt, og tvö lög með George Benson, annarsvegar This Masquarade frá árinu 1976 og hinsvegar Give Me The Night frá 1980.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Listakonan Inga Elín hefur frá unga aldri tileinkað líf sitt listinni. Ástríða Ingu á keramík hófst í Myndlistaskóla Reykjavíkur og elti hún draum sinn um að verða listamaður og hönnuður í Listháskóla Íslands. Þaðan var förinni heitið til Kaupmannahafnar þar sem hún stundaði nám við Skolen for Brugskunst sem er betur þekktur í dag sem Denmark Design. Í byrjun árs 2020 enduropnaði Inga Elín verslun sína við Skólavörðustíg eftir 25 ára fjarveru og í þetta skiptið með syni sínum Kristni Ísaki, sem sér um skipulags- og markaðsmál fyrirtækisins. Við heimsóttum Ingu Elínu og Kristinn á vinnustofuna út á Granda.

Það er mánudagur og þá eru fjármálin á mannamáli á dagskrá í þættinum og Georg Lúðvíksson sérfræðingur í heimilisbókhaldi kom til okkar og hélt áfram að fræða okkur. Í sinn talaði Georg um utanaðkomandi áhrif sem hafa áhrif á okkur og okkar fjármálahegðun, eins og til dæmis verðbólgu, hrun og svo framvegis.

Svo var það lesandi vikunnar, í þetta sinn var það Sigríður Rún Tryggvadóttir, prófastur í Austurlandsprófastsdæmi og prestur í Egilsstaðaprestakalli. Við fengum að vita hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfunda hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina. Sigríður talaði um eftirfarandi bækur og höfundar:

Játning e. Ólaf Jóhann Ólafsson

Þessir djöfulsins karlmenn e. Andrev Walden

Guð hins smáa e. Arundhati Roy

Veisla undir grjótvegg, smásögur e. Svövu Jakobsdóttur

og svo var það bók bókanna, Biblían.

Tónlist í þættinum í dag:

Bíttu í það súra / Bogomil Font og Greiningardeildin (Bragi Valdimar Skúlason)

Byrjaðu í dag að elska / Geirfuglarnir (Rokkmúsirnar)

Það er svo ótalmargt / Ellý Vilhjálms (Jackie Smith, Derry Lindsay, texti Jóhanna G. Erlingsson)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón hefur Snorri Sigurðsson líffræðingur.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

mánuði í geiminum hillir loks undir heimferð tveggja geimfara sem setið hafa fastir í Alþjóðlegu geimstöðinni. Áætlað er að þeir snúi aftur til jarðar á morgun.

Það er sannkölluð körfuboltaveisla í vikunni. Keppt verður í undanúrslitum og úrslitum í bikarkeppni karla og kvenna. Konurnar ríða á vaðið á morgun.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Fjallað um bók heimspekiprófessors við bandaríska háskólann Cornell um fitufordóma. Hún heitir Kate Manne og er frá Ástralíu.

Bók hennar var tilnefnd til bandarísku bókmenntaverðlaunanna National Book Awards í fyrra. Af því tilefni var talsvert fjallað um bók hennar í bandarískum fjölmiðlum í lok síðasta árs og í byrjun þessa.

Manne er á leiðinni til Íslands í maí til að flytja fyrirlestur á ráðstefnu um Metoo-byltinguna og feminíska heimspeki sem haldin verður í Háskóla Íslands í maí.

Rætt er við hana um bókina og af hverju fitufordómar eru slæmir.

Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Eru umhverfismálin horfin úr umræðunni? Hvað varð um þau? Um helgina komu hundrað manns saman á opnum fundi í Háskólanum í Reykjavík til þess að ræða stöðu umhverfismála og horfa til framtíðar. Þetta var fólk úr grasrótinni en líka úr atvinnulífinu og pólitíkinni. Skipuleggjendur fundarins, þær Þórhildur Fjóla Kristjánsdóttir, Valgerður Árnadóttir og Kamma Thordarson, segja okkur frá fundinum og afrakstri hans, sem verður kynntur stjórnvöldum.

Sífellt bætist við fjölda veforðabóka með íslenskum grunni. Pólsk-íslensk veforðabók fer í loftið í vikunni, og innan skamms verður loksins birt ensk-íslensk veforðabók, sem hefur verið lengi í vinnslu. Halldóra Jónsdóttir, orðabókarritstjóri á íslenskusviði Árnastofnunar, ræðir við okkur um þessi tímamót og fyrirbærið veforðabók - sem er á ýmsan hátt ólíkt hefðbundnum orðabókum.

Við fræðumst um kjör vinnuhjúa á öldum áður - ræðum við Kolbein Sturlu G. Heiðuson, skjalavörð á Þjóðskjalasafni Íslands. Þetta er endurflutt viðtal frá 3. júní 2024.

Tónlist:

Doobie Brothers - Listen to the music.

Útvarpsfréttir.

Sígild og samtímatónlist frá ýmsum tímum. Íslenskt og erlent í bland.

Tónlistin í þættinum:

Anne-Sophie Mutter leikur á fiðlu og Lambert Orkis á píanó, þau flytja 3. þátt, (Passacaglia) Allegro moderato ma energico úr Sónötu fyrir fiðlu og píanó í h-moll eftir Ottorino Respighi.

Delgani strengjakvartettinn flytur Strengjakvatett nr. 6 W.399 eftir Heitor Villa-Lobos.

Þættirnir eru: I. Poco animato, II. Allegretto, III. Andante, quasi adagio, IV. Allegro vivace.

Sinfóníuhljómsveit Íslands leikur Clockworking for orchestra eftir Maríu Huld Markan Sigfúsdóttur. Stjórnandi er Daníel Bjarnason. Hljóðritað í Eldborg, Hörpu, 9.-12. maí 2022.

Azima Ensemble flytur Næturferð (2022) fyrir sópran, píanó og básúnu eftir Ingibjörgu Azimu Guðlaugsdóttur. Meðlimir Azima Ensemble sem flytja: Margrét Hrafnsdóttir sópran, Hrönn Þráinsdóttir á píanó og Ingibjörg Azima á básúnu. Textahöfurndur: Kristín Jónsdóttir ljóðskáld.

Hafliði Hallgrímsson leikur á selló og stjórnar félögum úr Sinfóníuhljómsveit Íslands sem leika með. Þau flytja fyrsta þátt, Allegro molto ma maestoso úr Konserti í c-moll fyrir selló og strengjasveit eftir Henri Casadesus.

Útvarpsfréttir.

Þáttur um bókmenntir, bæði hér heima og úti í heimi. Hlustendum er fylgt í gegnum lestur athyglisverðra bókmenntaverka og rætt við höfunda, útgefendur og fræðimenn um stefnur, strauma, tákn og tilvísanir.

Umsjón: Jóhannes Ólafsson.

Fyrir fáeinum vikum var tilkynnt hvaða bækur eru tilnefndar til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs. Fjórtán bækur frá níu löndum og málsvæðum voru tilnefndar í flokki fagurbókmennta, þessum rótgrónu norrænu bókmenntaverðlaunum. Grænland tilnefnir skáldsöguna Qaamar n gup taar tullu akisu gunneri („Leiftur ljóss og myrkurs“) eftir Lisathe Møller.

Grænland hefur einu sinni unnið þessi mikilsvirtu verðlaun, árið 2021 - 36 árum eftir að landið fór að tilnefnda bækur til verðlaunanna. Það var bókin Blómadalurinn eftir Nivaq Korneliussen, sem er stjarna grænlenskra bókmennta síðustu ára. Hún var líka tilnefnd til verðlaunanna 2015 fyrir Homo Sapína og báðar bækur hafa komið út í íslenskri þýðingu.

Billy Budd hefur oft verið talin upp á meðal bestu stutta skáldsagna sem skrifaðar hafa verið og er jafnan talin meðal öndvegisverka bandarískra bókmennta. Hún er þó líklegast ekki fullkláruð og var ekki gefin út á meðan höfundurinn, Herman Melville lifði heldur rúmum 30 árum eftir dauða hans árið 1924. Þýðandi Billy Budd er Baldur Gunnarsson sem skrifar ítarlegan inngang að sögunni, og í textanum eru einnig neðanmálsgreinar sem Baldur notar til að skýra gamalt orðfæri og vísanir höfundar.

Tónlist: Ammaassissut - Nuka Alice, Jakob - The Eskimos og Salut d'Amour op. 12 - Edward Elgar, Billy Budd - Morrissey.

Viðmælendur: Baldur Gunnarsson.

Umsjón: Jóhannes Ólafsson.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Innkaupapokinn eftir leikhópinn Kriðpleir og Elísabetu Jökulsdóttur, sem nú er í sýningu í Borgarleikhúsinu, byggir á 30 ára gömlu verki Elísabetar, Mundu töfrana. Verkið hefur fylgt Elísabetu í meira en þrjá áratugi og líka skotið rótum í öðrum verkum hennar. Hún reyndi að koma verkinu á fjalirnar en fékk oftast þau svör að það væri of ljóðrænt og vantaði allan strúktúr. En nú hefur leikhópnum Kriðpleir tekist að móta um það strúktúr og afraksturinn er Innkaupapokinn. Við ræðum við tvo meðlimi Kriðpleirs í þætti dagsins, þau Ragnar Ísleif Bragason og Ragnheiði Maísól Sturludóttur.

Við fáum líka til okkar í hljóðstofu þjóðfræðinginn Dagrúnu Ósk Jónsdóttur, sem hefur rannsakað birtingarmyndir kynbundins ofbeldis í íslenskum þjóðsögum og

Birnir Jón Sigurðsson flytur sinn þriðja pistil sinn í örvæntingarpistlaröðinni Hvað varð um gæskuna? Pistill dagsins er tileinkaður stjórn, glundroða og mönnum sem reyna bókstaflega að sigrast á dauðanum.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Ferðasagan er að minnsta kosti 2500 ára gömul bókmenntagrein sem hefur þróast umtalsvert í gegnum tíðina. En hver er staða ferðasögunnar á 21. öldinni, á tímum Tiktok og Tripadvisor, áhrifavalda og eftir-nýlendustefnunnar? Er ferðasagan kannski bara úrelt form? Huldar Breiðfjörð, rithöfundur og handritshöfundur, spjallar um ferðabækur í nútíð og fortíð.

Á handritasýningunni Heimur í orðum, sem opnuð var í Eddu í nóvember á síðasta ári, gefst fólki kostur á að sjá íslensku handritin. Þarna eru helstu gersemar úr safni Árna Magnússonar en einnig nokkur handrit sem alla jafna eru varðveitt í Danmörku. Þar á meðal eitt elsta handrit konungasagna, Morkinskinna, sem er frá seinni hluta þrettándu aldar. Anna Gyða Sigurgísladóttir ræðir við Ármann Jakobsson, prófessor, um Morkinskinnu, sem er nú tímabundið á Íslandi i fyrsta sinn í 360 ár.

Fréttir

Fréttir

Lögregla hefur fengið margar ábendingar frá almenningi sem tengjast rannsókn á manndrápi í síðustu viku. Sex eru í gæsluvarðhaldi.

Stuðningur ríkisins við Grindvíkinga breytist um mánaðamótin. Áfram er búist við að gosið geti á Sundhnúksgígaröðinni með litlum fyrirvara og hættumat er óbreytt. Truflun á mæli benti til þess að skjálftavirkni hefði færst austar en áður, en hún er áfram á sömu slóðum.

Dómsmálaráðherra segir enn stefnt á að byggja nýtt fangelsi á Litla Hrauni. Málið hafi tafist vegna tíðra ráðherraskipta og áherslu síðustu stjórnar á útlendingamál.

Samdráttur Bandaríkjastjórnar í þróunaraðstoð gæti dregið milljónir til dauða að mati framkvæmdastjóra Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar.

Kosningar í rektorskjöri Háskóla Íslands hefjast í fyrramálið. Sjö eru í framboði og tæplega fimmtán þúsund á kjörskrá.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Lögreglan á Suðurlandi rannsakar andlát manns sem var saknað í Þorlákshöfn fyrir viku og fannst þungt haldinn í Reykjavík morguninn eftir. Grunur eru um manndráp, fjárkúgun og frelsissviptingu. Sex eru í gæsluvarðhaldi. Prófessor í afbrotafræði segir málið um margt óvenjulegt ekki síst sá miklu fjöldi sem tengist því.

Krafa Bandaríkjaforseta um aðgengi að auðlindum Úkraínu í skiptum fyrir hernaðaraðstoð hefur verið gagnrýnd víða um heim, en Bandaríkjunum hefur verið boðið að fjárfesta í ríkulegum auðlindum Lýðstjórnarlýðveldisins Kongós í skiptum fyrir aðstoð.

Umboðsmðaur Alþings gerði í fyrra athugasemdir við notkun og gerð lögreglustjörnunnar og minnti á að stjórnsýslan væri bundin af lögum - líka um lögreglustjörnur.

Þættir um barnabækur úr öllum áttum, gamlar og nýjar. Embla ræðir við höfunda, þýðendur, myndhöfunda, leikara og alls konar fólk sem kemur að barnabókum á einn eða annan hátt, að ógleymdum lesendunum sjálfum.

Umsjón: Embla Bachmann

Sigrún Eldjárn segir frá bókunum Sigrún í safninu og Fjársjóður í mýrinni. Hún lýsir því hvernig var að búa á Þjóðminjasafninu og af hverju hún teiknar persónur gjarnan í strigaskóm. Bókaormurinn Kristján Breki rýnir í þriðju bókina um krakkana í Mýrarsveit, Fjársjóður í mýrinni.

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Tónlist úr ýmsum áttum. Nýjar hljóðritanir Rásar 1 í bland við nýjar plötur íslenskrar og erlendrar tónlistar.

Sólveig Steinþórsdóttir fiðluleikari, Anna Elísabet Sigurðardóttir víóluleikari, Harnhildur Marta Guðmundsdóttir sellóleikari og Þóra Kristín Gunnarsdóttir píanoleikari skipa píanókvartettinn Neglu, sem hélt tónleika undir fyrirsögninni Tímans kviða í Salnum í Kópavogi 23. febrúar sl.

Elísabet Indra Ragnarsdóttir átti tónleikaspjall við listakonurnar.

Birgir Jón Birgisson hljóðritaði.

Efnisskrá:

Frank Bridge (1879-1941): Fantasía fyrir píanókvartett í fís-moll, H. 94 (12')

Lee Hoiby (1926-2011): Dark Rosaleen fyrir píanókvartett, Op. 67 (20)'

Antonín Dvořák (1841-1904): Píanókvartett nr. 1 í D-dúr, Op. 23 (33')

Umsjón: Pétur Grétarsson

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Eru umhverfismálin horfin úr umræðunni? Hvað varð um þau? Um helgina komu hundrað manns saman á opnum fundi í Háskólanum í Reykjavík til þess að ræða stöðu umhverfismála og horfa til framtíðar. Þetta var fólk úr grasrótinni en líka úr atvinnulífinu og pólitíkinni. Skipuleggjendur fundarins, þær Þórhildur Fjóla Kristjánsdóttir, Valgerður Árnadóttir og Kamma Thordarson, segja okkur frá fundinum og afrakstri hans, sem verður kynntur stjórnvöldum.

Sífellt bætist við fjölda veforðabóka með íslenskum grunni. Pólsk-íslensk veforðabók fer í loftið í vikunni, og innan skamms verður loksins birt ensk-íslensk veforðabók, sem hefur verið lengi í vinnslu. Halldóra Jónsdóttir, orðabókarritstjóri á íslenskusviði Árnastofnunar, ræðir við okkur um þessi tímamót og fyrirbærið veforðabók - sem er á ýmsan hátt ólíkt hefðbundnum orðabókum.

Við fræðumst um kjör vinnuhjúa á öldum áður - ræðum við Kolbein Sturlu G. Heiðuson, skjalavörð á Þjóðskjalasafni Íslands. Þetta er endurflutt viðtal frá 3. júní 2024.

Tónlist:

Doobie Brothers - Listen to the music.

Útvarpssagan Jón eftir Ófeig Sigurðsson.

Hjalti Rögnvaldsson les.

(2014)

Þrettándi lestur.

Veðurfregnir kl. 22:05.

Árið 1944 var tekinn upp sá siður hjá Ríkisútvarpinu að lesa alla Passíusálma Hallgríms Péturssonar á föstunni. Sigurður Skúlason les.

Nýtt hljóðrit.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Listakonan Inga Elín hefur frá unga aldri tileinkað líf sitt listinni. Ástríða Ingu á keramík hófst í Myndlistaskóla Reykjavíkur og elti hún draum sinn um að verða listamaður og hönnuður í Listháskóla Íslands. Þaðan var förinni heitið til Kaupmannahafnar þar sem hún stundaði nám við Skolen for Brugskunst sem er betur þekktur í dag sem Denmark Design. Í byrjun árs 2020 enduropnaði Inga Elín verslun sína við Skólavörðustíg eftir 25 ára fjarveru og í þetta skiptið með syni sínum Kristni Ísaki, sem sér um skipulags- og markaðsmál fyrirtækisins. Við heimsóttum Ingu Elínu og Kristinn á vinnustofuna út á Granda.

Það er mánudagur og þá eru fjármálin á mannamáli á dagskrá í þættinum og Georg Lúðvíksson sérfræðingur í heimilisbókhaldi kom til okkar og hélt áfram að fræða okkur. Í sinn talaði Georg um utanaðkomandi áhrif sem hafa áhrif á okkur og okkar fjármálahegðun, eins og til dæmis verðbólgu, hrun og svo framvegis.

Svo var það lesandi vikunnar, í þetta sinn var það Sigríður Rún Tryggvadóttir, prófastur í Austurlandsprófastsdæmi og prestur í Egilsstaðaprestakalli. Við fengum að vita hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfunda hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina. Sigríður talaði um eftirfarandi bækur og höfundar:

Játning e. Ólaf Jóhann Ólafsson

Þessir djöfulsins karlmenn e. Andrev Walden

Guð hins smáa e. Arundhati Roy

Veisla undir grjótvegg, smásögur e. Svövu Jakobsdóttur

og svo var það bók bókanna, Biblían.

Tónlist í þættinum í dag:

Bíttu í það súra / Bogomil Font og Greiningardeildin (Bragi Valdimar Skúlason)

Byrjaðu í dag að elska / Geirfuglarnir (Rokkmúsirnar)

Það er svo ótalmargt / Ellý Vilhjálms (Jackie Smith, Derry Lindsay, texti Jóhanna G. Erlingsson)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Ferðasagan er að minnsta kosti 2500 ára gömul bókmenntagrein sem hefur þróast umtalsvert í gegnum tíðina. En hver er staða ferðasögunnar á 21. öldinni, á tímum Tiktok og Tripadvisor, áhrifavalda og eftir-nýlendustefnunnar? Er ferðasagan kannski bara úrelt form? Huldar Breiðfjörð, rithöfundur og handritshöfundur, spjallar um ferðabækur í nútíð og fortíð.

Á handritasýningunni Heimur í orðum, sem opnuð var í Eddu í nóvember á síðasta ári, gefst fólki kostur á að sjá íslensku handritin. Þarna eru helstu gersemar úr safni Árna Magnússonar en einnig nokkur handrit sem alla jafna eru varðveitt í Danmörku. Þar á meðal eitt elsta handrit konungasagna, Morkinskinna, sem er frá seinni hluta þrettándu aldar. Anna Gyða Sigurgísladóttir ræðir við Ármann Jakobsson, prófessor, um Morkinskinnu, sem er nú tímabundið á Íslandi i fyrsta sinn í 360 ár.