Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Bolli Pétur Bollason flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Björn Þór Sigbjörnsson, Þórunn Elísabet Bogadóttir og Gígja Hólmgeirsdóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Sigurður Líndal, fyrrverandi lagaprófessor, lést 2. september s.l.. Í áratugi var Sigurður tíður viðmælandi í fréttum og útvarpsþáttum þar sem borin voru undir hann lagaleg álitamál og fjölmargt annað enda hugðarefni hans mörg. Leikin voru brot úr nokkrum viðtölum við hann og erindum sem hann flutti á fjörutíu ára tímabili, m.a. um lögfræðiþekkingu Njáluhöfundar, Tómas Sæmundsson Fjölnismann og málfrelsi.

Ríkisstjórnin hélt sumarfund á Egilsstöðum í síðustu viku og hitti í kjölfarið sveitastjórnarfólk á Austurlandi. Berglind Harpa Svavarsdóttir, bæjarfulltrúi í Múlaþingi og formaður Sambands sveitarfélaga á Austurlandi, sagði í viðtali mikilvægt að fá ríkisstjórnina í heimsókn enda þingmenn og ráðherrar frekar sjaldséðir eystra. Hún sagði líklega stuttlega frá meginniðurstöðum nýrrar efnahagsgreiningar fyrir Austurland en hún sýnir m.a. að um fjórðungur útflutningsverðmæta þjóðarinnar verður til á Austurlandi en þangað fæst aðeins brot af þeim fjármunum sem varið er til innviðauppbyggingar, vegaframkvæmda og slíks.

Algóritmi eða algrím er flókið og mikilvægt stærðfræðifyrirbæri sem er notað með ýmsum hætti. Sigrún Helga Lund, prófessor við raunvísindadeild HÍ, útskýrði algrím og notagildi.

Tónlist:

Vegbúinn - KK,

I?m not in love - 10cc,

What I am - Edie Brickell,

Needles and pins - The Searchers.

Umsjón: Björn Þór Sigbjörnsson.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Í þættinum eru atburðir og málefni líðandi stundar skoðaðir í ljósi sögunnar. Umsjón: Vera Illugadóttir.

Umsjón: Vera Illugadóttir.

Í þættinum er fjallað um valdarán hersins í Chile fyrir hálfri öld, 11. september 1973, og endalok forsetatíðar sósíalistans Salvadors Allende.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Svanhildur Jakobsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Viktoría Hermannsdóttir. Hún hefur auðvitað gert fjölbreytt efni fyrir útvarp og sjónvarp talsvert lengi og hún er einstaklega fundvís á áhugaverða viðmælendur og áhugaverðar sögur fólks. Nú á sunnudaginn hefur önnur þáttaröð heimildarþáttanna Hvunndagshetjur göngu sína í sjónvarpinu. Í þáttunum eru sagðar einstakar sögur fólks sem hefur látið gott af sér leiða á óeigingjarnan hátt í gegnum starf sitt eða daglegt líf. Við fengum Viktoríu til að segja okkur aðeins frá nýju þáttunum og auðvitað líka til að segja okkur frá sjálfri sér, eins og venjan er með föstudagsgesti í þættinum.

Svo var það auðvitað matarspjallið, Sigurlaug Margrét Jónas kemur til okkar í dag og við héldum áfram að velta Campbells súpum fyrir okkur, eftir að þær komu upp í matarspjallinu í síðustu viku með Sigurði Þorra Gunnarssyni. Þessar dósasúpur eru nefnilega notaðar á mjög margvíslegan hátt í alls konar uppskriftir og matargerð.

Tónlist í þættinum

Ekkert þras / Egill Ólafsson, Lay Low, Högni Egilsson og Moses Hightower (Egill Ólafsson)

Jive Talkin? / Bee Gees (Barry Gibb, Maurice Gibb & Robin Gibb)

Upside Down / Diana Ross (Bernard Edwards & Nile Rodgers)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Jón Snædal öldrunarlæknir talar um líf.

Umsjón hefur Bergur Þór Ingólfsson leikstjóri og leikari.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Sjö voru fluttir með flugi á Landspítalann eftir alvarlegt rútuslys sunnan við Blönduós snemma í morgun. Í rútunni voru starfsmenn Akureyrarbæjar á leið norður eftir utanlandsferð.

Þrjár langreyðar hafa verið dregnar á land í Hvalstöðinni í Hvalfirði í nótt og morgun. Konurnar sem mótmæltu í hvalbátunum hafa verið á staðnum en ekki haft sig mikið í frammi.

Fjármálaráðherra segir ótrúlegt klúður hafa orðið í málaflokki fatlaðra hjá sveitarfélögum. Ársfjórðungsuppgjör voru birt í gær sem sýndu fram á allt að fimm milljarða halla vegna málaflokksins.

Fulltrúar minnihlutans í borgarráði lýsa yfir áhyggjum af fjárhag Reykjavíkurborgar og segja niðurstöðu árshlutareiknings sláandi. Rekstrarniðurstaða árshlutareiknings borgarninnar var 12,8 milljörðum lakari en áætlun gerði ráð fyrir. Fulltrúi Vinstri Grænna telur verkefnið vera meirihlutanum ofvaxið.

Mesta úrkoman í 140 ár mældist í Hong Kong í morgun. Yfir hundrað manns hafa verið flutt á sjúkrahús í kjölfar flóða af völdum rigningarinnar.

Ríkisendurskoðun segir ófremdarástand í skilum ársreikninga frá sjóðum og stofnunum. Þetta er litið mjög alvarlegum augum ekki síst í ljósi þess að í nýjasta áhættumati Ríkislögreglustjóra um pengingaþvætti og fjármögnun hryðjuverka er sérstaklega fjallað um slíka sjóði og léleg skil.

Stofnandi einnar stærstu rafmyntakauphallar Tyrklands og tvö systkin hans hafa verið dæmd í rúmlega ellefu þúsund ára fangelsi, hvert. Síðan dauðarefsing var afnumin í Tyrklandi hafa fangelsisdómar í landinu þyngst verulega.

Karlalandslið Íslands í fótbolta spilar sinn fimmta leik í undankeppninni fyrri EM 2024 í kvöld. Ísland mætir Lúxemborg ytra.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Sífellt meira úrval er af óáfengum drykkjum, óáfengum bjór, óáfengu víni - tevíni hverskonar. Og þetta er vinsælt. En hvernig er með áfengisneyslu? Hefur hún minnkað eitthvað eða jafnvel aukist? Ragnhildur Thorlacius talar við Tómas Kristjánsson veitingamann í þessum síðasta Helst-þætti sinnar kynslóðar. Þátturinn var áður á dagskrá í janúar.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: [email protected]

Náttúrulegur óvinur birkiþélunnar er kominn til landsins - Brynja Hrafnkelsdóttir, skógfræðingur, var í skoðunarferð í skógi við Rauðavatn í fyrradag þegar hún varð vör við glænýja tegund sem enn er ekki ljóst hvað heitir, sníkjudýr sem lifir á birkiþélunni sem plagar birkið síðsumars. Framtíð birkisins virðist töluvert bjartari með tilkomu þessara nýju landnema.

Hvernig er best að takast á við orkuskipti á landsbyggðinni, hverjar eru áskoranirnar og sóknarfærin og hvernig geta dreifbýl svæði í Evrópu unnið saman? Ottó Elíasson, rannsókna- og þróunarstjóri hjá Eimi,hefur velt þessu mikið fyrir sér en nýlega fengu hann og fleiri stóran Evrópustyrk til að vinna orkuskiptaáætlanir fyrir fimm dreifbýl svæði í Evrópu. Við ræðum við Ottó.

Málfarsmínútan verður á sínum stað.

Vera Illugadóttir kemur svo til okkar í lok þáttar með dýraspjall. Fjölbreytt fána dýra sem þar verður rædd eða allavega hljóðin sem þau gefa frá sér.

Útvarpsfréttir.

Átta þættir um Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs, gengi þeirra og gildi og um bækurnar sem tilnefndar eru árið 2023 til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs og til Barna- og ungmennabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs.

Umsjónarmaður: Jórunn Sigurðardóttir.

Í þessum fyrsta þætti þáttaraðarinnar Norrænar bækur 2023 verður sagt frá tilnefningum Grænlendinga til Bókmennta verðlauna Norðurlandaráð árið 2023. Þetta eru annars vegar bókin Qivittuissuit akornanniinnikuuvunga eða í íslenskri þýðingu titils dönsku þýðingarinnar Ég hef lifað meðal alvöru fjallafólks eftir Katrine Rasmussen Kielsen.

Bókin inniheldur frásögn konunnar M. sem Katrine hefur fengið leyfi til að skrásetja og gefa út en M. lagðist út ásamt ásmanni sínum og þau lifðu í þrjátíu ár meðal fjallafólks eða þangað til þau voru þvinguð til að snúa aftur. Í þættinum er sagt frá sögunni og höfundi hennar, skrásetjaranum Katrine Rasmussen Kielsen og lesin brot úr texta frá sagnarinnar. Einnig er í þættinum sagt frá bókinni Pipa Sulullu qaanngiipput eða Pipa og Suluk fara fyrir strikið eftir sem Grænlendingar tilnefna til Barna- og ungmennabókmenntaverðlauna eftir arkitektinn Naju Rosing-Asvid sem bæði gerir myndir og texta.

Í upphafi þáttarins er hugað eilítið að sögu Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs.

Umsjón: Jórunn Sigurðardóttir.

Lesari: Halla Harðardóttir.

Útvarpsfréttir.

Hvernig skilgreinum við húsmæður, hvaða hlutverkum gegndu þær á fyrri tíð og hvernig endurspeglast þau hlutverk í samtíma okkar? Sigurbjörg Elín Hólmarsdóttir fjallar um húsmæður nú og áður fyrr, með áherslu á arf kvenna. Farið verður yfir stofnun húsmæðraskóla, þróun eldhússins, borðsiði, matreiðslubækur, þriðju vaktina og nútíma nám í sjálfbærni svo eitthvað sé nefnt.

Umsjón: Sigurbjörg Elín Hólmarsdóttir.

Aðstoð við samsetningu: Guðni Tómasson.

Húsmæður Íslands 4. þáttur af fjórum: Á húsmóðirin erindi inn í framtíðina?

Hvað getum við tekið með úr starfi húsmæðra inn í framtíðina og hverjir eiga að vinna vinnuna?

Viðmælendur í þessum þætti:

Bryndís Fiona Ford, skólameistari Hallormsstaðaskóla (Gamla húsmæðraskólans)

Erla Hulda Halldórsdóttir, prófessor við HÍ

Sigrún Halla Unnarsdóttir, fatahönnuður. (Vinkonuspjall)

Sigríður Ólafsdóttiir húsfreyja. (Ömmuspjall)

Lesari í þættinum er Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir

Útvarpsfréttir.

Vínil plata úr safninu dregin fram og spiluð í heild.

Vínil plata úr safninu dregin fram og spiluð í heild.

Vínill vikunnar að þessu sinni er platan Both Sides of Dolly Parton, safnplata með úrvali af lögum eftir bandarísku tónlistarkonuna Dolly Parton. Lögin á plötunni voru gefin út á tímabilinu 1971-1978. Í þessum þætti eru spiluð 10 lög af B-hlið plötunnar.

Umsjón: Gígja Hólmgeirsdóttir.

Lögin á B-hlið plötunnar eru:

1. Here You Come Again

2. Love Is Like a Butterfly

3. Light Of A Blear Blue Morning

4. Travelling Man

5. Randy

6. Lonely Coming Down

7. Joshua

8. Sweet Music Man

9. Higher and Higher

10. The Seeker

Útvarpsfréttir.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Spegillinn 8. September 2023

Umsjón: Ásgeir T Ómasson

Tæknimður: Mark Eldred

Stórn fréttaútsendingar: Annalísa Hermannsdóttir

Áformað er að hýsa sextíu til sjötíu umsækjendur um alþjóðlega vernd á Hótel Glymi í Hvalfjarðarsveit í haust. Pétur Magnússon sagði frá og talaði við Gísla Davíð Karlsson.

Aðeins þrjú af tíu stærstu sveitarfélögum landsins svöruðu spurningalista sem mennta- og barnamálaráðuneytið sendi til að afla upplýsinga um raka- og mygluskemmdir í grunn- og leikskólum. Eftirfylgni og ítrekanir ráðuneytisins dugðu ekki til. Freyr Gígja Gunnarsson sagði frá.

Fulltrúi Flokks fólksins í borgarráði óttast gjaldþrot Reykjavíkurborgar bregðist meirihlutinn ekki við versnandi fjárhag. Árshlutareikningur borgarinnar var 13 milljörðum lakari en áætlarnir gerðu ráð fyrir. Sjálfstæðisflokkurinn segir rekstur borgarinnar fara stigversnandi. Urður Örlygsdóttir sagði frá og talaði við Kalbrúnu Baldursdóttur.

Litlar lirfur sem nærast á birkiþélu hafa fundist á tveimur stöðum. Allt lítur út fyrir að náttúrulegur óvinur þessa skæða sníkjudýrs sé búinn að nema hér land. Valgerður Gréta Gröndal tók saman. Talað var við Brynju Hrafnkelsdóttur skógfræðing í Samfélaginu í nærmynd.

Ár er liðið frá því að Elísabet Bretlandsdrottning lést og Karl konungur tók við. Ragnheiður Elín Clausen, annar stofnenda Hins íslenska Royalistafélags, segir Karl hafa staðið sig vel í nýju hlutverki, þvert á það sem gagnrýnendur hans spáðu fyrir um. Erla María Davíðsdóttir talaði við hana.

Lítill árangur er talinn nást á ársfundi G20 ríkjanna á Indlandi. Ásgeir Tómasson tók saman.

Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra ætlar í vetur að leggja fram frumvarp um greiðslu sanngirnisbóta til fólks sem dvaldi á vistheimilum á vegum ríkisins. Haukur Holm ræddi við hana.

Norðmenn kjósa sér nýjar sveitarstjórnir á mánudaginn. Útlit er fyrir að gömul vígi vinstrimanna falli hægrisinnuðum andstæðingum þeirra í skaut. Gísli Kristjánsson sagði frá.

Ragnhildur Thorlacíus ræddi við Elínu Björk Jónasdóttur veðurfræðing um hamfaraveður víða um heim af völdum annars vegar loftslagsbreytinga og hins vegar El Nino veðurkerfisins.

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Dægurflugur og söngvar frá ýmsum tímum.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Leikin eru nokkur lög eftir Jóhann G. Jóhannsson sem Björgvin Halldórsson hefur hljóðritað. Lögin eru: Eina ósk, Eins og nú og Dagar og nætur, sem hann syngur með Ragnhildi Gísladóttur. Einnig lögin Ég er að tala um þig, Ég veit að ég hef breyst, sem hann flytur með Brimkló, Hvað er ást?, Ef, Ég leyni minni ást, Reykjavík og Vegur til framtíðar.

Umsjón: Jónatan Garðasson.

Átta þættir um Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs, gengi þeirra og gildi og um bækurnar sem tilnefndar eru árið 2023 til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs og til Barna- og ungmennabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs.

Umsjónarmaður: Jórunn Sigurðardóttir.

Í þessum fyrsta þætti þáttaraðarinnar Norrænar bækur 2023 verður sagt frá tilnefningum Grænlendinga til Bókmennta verðlauna Norðurlandaráð árið 2023. Þetta eru annars vegar bókin Qivittuissuit akornanniinnikuuvunga eða í íslenskri þýðingu titils dönsku þýðingarinnar Ég hef lifað meðal alvöru fjallafólks eftir Katrine Rasmussen Kielsen.

Bókin inniheldur frásögn konunnar M. sem Katrine hefur fengið leyfi til að skrásetja og gefa út en M. lagðist út ásamt ásmanni sínum og þau lifðu í þrjátíu ár meðal fjallafólks eða þangað til þau voru þvinguð til að snúa aftur. Í þættinum er sagt frá sögunni og höfundi hennar, skrásetjaranum Katrine Rasmussen Kielsen og lesin brot úr texta frá sagnarinnar. Einnig er í þættinum sagt frá bókinni Pipa Sulullu qaanngiipput eða Pipa og Suluk fara fyrir strikið eftir sem Grænlendingar tilnefna til Barna- og ungmennabókmenntaverðlauna eftir arkitektinn Naju Rosing-Asvid sem bæði gerir myndir og texta.

Í upphafi þáttarins er hugað eilítið að sögu Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs.

Umsjón: Jórunn Sigurðardóttir.

Lesari: Halla Harðardóttir.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: [email protected]

Náttúrulegur óvinur birkiþélunnar er kominn til landsins - Brynja Hrafnkelsdóttir, skógfræðingur, var í skoðunarferð í skógi við Rauðavatn í fyrradag þegar hún varð vör við glænýja tegund sem enn er ekki ljóst hvað heitir, sníkjudýr sem lifir á birkiþélunni sem plagar birkið síðsumars. Framtíð birkisins virðist töluvert bjartari með tilkomu þessara nýju landnema.

Hvernig er best að takast á við orkuskipti á landsbyggðinni, hverjar eru áskoranirnar og sóknarfærin og hvernig geta dreifbýl svæði í Evrópu unnið saman? Ottó Elíasson, rannsókna- og þróunarstjóri hjá Eimi,hefur velt þessu mikið fyrir sér en nýlega fengu hann og fleiri stóran Evrópustyrk til að vinna orkuskiptaáætlanir fyrir fimm dreifbýl svæði í Evrópu. Við ræðum við Ottó.

Málfarsmínútan verður á sínum stað.

Vera Illugadóttir kemur svo til okkar í lok þáttar með dýraspjall. Fjölbreytt fána dýra sem þar verður rædd eða allavega hljóðin sem þau gefa frá sér.

Skáldsaga eftir Fríðu Á. Sigurðardóttur sem kom út árið 1990. Sagan segir frá Nínu, glæsilegri nútímakonu sem vakir yfir deyjandi móður sinni. Sögusviðið eru Vestfirðir og í verkinu er horfið til fortíðar í leit að lifsgildum. Fríða hlaut Íslensku bókmenntaverðlaunin 1990 fyrir skáldsöguna og Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs árið 1992.

Margrét Helga Jóhannsdóttir les.

(Áður á dagskrá 1999)

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Viktoría Hermannsdóttir. Hún hefur auðvitað gert fjölbreytt efni fyrir útvarp og sjónvarp talsvert lengi og hún er einstaklega fundvís á áhugaverða viðmælendur og áhugaverðar sögur fólks. Nú á sunnudaginn hefur önnur þáttaröð heimildarþáttanna Hvunndagshetjur göngu sína í sjónvarpinu. Í þáttunum eru sagðar einstakar sögur fólks sem hefur látið gott af sér leiða á óeigingjarnan hátt í gegnum starf sitt eða daglegt líf. Við fengum Viktoríu til að segja okkur aðeins frá nýju þáttunum og auðvitað líka til að segja okkur frá sjálfri sér, eins og venjan er með föstudagsgesti í þættinum.

Svo var það auðvitað matarspjallið, Sigurlaug Margrét Jónas kemur til okkar í dag og við héldum áfram að velta Campbells súpum fyrir okkur, eftir að þær komu upp í matarspjallinu í síðustu viku með Sigurði Þorra Gunnarssyni. Þessar dósasúpur eru nefnilega notaðar á mjög margvíslegan hátt í alls konar uppskriftir og matargerð.

Tónlist í þættinum

Ekkert þras / Egill Ólafsson, Lay Low, Högni Egilsson og Moses Hightower (Egill Ólafsson)

Jive Talkin? / Bee Gees (Barry Gibb, Maurice Gibb & Robin Gibb)

Upside Down / Diana Ross (Bernard Edwards & Nile Rodgers)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Rætt um menningarvikuna sem er að líða og það sem er efst á baugi og framundan um helgina.

Í Endastöðina að þessu sinni koma Karólína Rós Ólafsdóttir, skáld og bókavörður, og Þórdís Claessen, tónlistarkona, sjónvarpskona og grafísku hönnuður, Þau fara yfir menningarvikuna og upplifanir sínar á menningarsviðinu með Tómasi Ævari Ólafssyni og Snorra Rafn Hallssyni.