Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Sigurður Arnarson flytur morgunbæn og orð dagsins.

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

150 ár eru í dag síðan Askja gaus. Áhrif gossins voru mikil, fjöldi bújarða varð illbyggilegur og hópur fólks af Austurlandi flutti vestur um haf. Elsa Guðný Björgvinsdóttir á Egilsstöðum sagði frá gosinu og áhrifum þess en langalangafi hennar, Gunnlaugur Snæland Jónsson var bóndi á Eiríksstöðum á Jökuldal og færði hugleiðingar um gosið í dagbók. Hún fannst óvænt fyrir rúmum 30 árum. "Allt dauðlegt hlýtur að deyja," var meðal þess sem hann skrifaði.

Á sunnudag verður heimildarmynd Óskars Gíslasonar um björgunarafrekið við Látrabjarg sýnd í Sjóminjasafninu í Reykjavík. Óskar sviðsetti afrekið frá desember 1947 ásamt félögum í Björgunarfélaginu Bræðrabandinu í Rauðasandshreppi sumarið eftir og var myndin sýnd víða um Evrópu.

Í spjalli um sígilda tónlist sagði Magnús Lyngdal frá Antonin Dvorak og lék brot úr nokkrum verka hans.

Behind closed doors - Charlie Rich,

The most beautiful girl in the world - Charlie Rich,

Time out - Mezzoforte,

Hvað dreymir þig ljúfa dúfan mín - Guðrún Á. Símonar.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Í þættinum eru atburðir og málefni líðandi stundar skoðaðir í ljósi sögunnar. Umsjón: Vera Illugadóttir.

Umsjón: Vera Illugadóttir.

Í þættinum er fjallað um eitt mannskæðasta slys í sögu Noregs. Í illviðri 27. mars 1980 hvolfdi olíuborpallinum Alexander Kielland á Norðursjó og 123 menn fórust.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Svanhildur Jakobsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var uppistandarinn, pistlahöfundurinn, leikskáldið og grínarinn Stefán Ingvar Vigfússon. Hann byrjaði mjög ungur að skrifa og var einn þeirra sem stofnuðu sviðslistaviðburðinn Ungleik. Hann hefur framleitt og flutt sýningar, skrifað efni fyrir sjónvarp og leiksvið, skrifað pistla í fréttamiðla og er hluti af uppistandshópnum VHS. Við fórum með honum aftur í tímann á æskuslóðirnar, smá til Danmerkur og svo á handahlaupum í gegnum lífið til dagsins í dag, en hann frumsýnir á næstunni uppistandssýninguna Stefán Ingvar sigrar atvinnulífið.

Svo var það matarspjallið. Frú Sigurlaug Margrét kom auðvitað og í dag skoðuðum við alls konar skápa- búr- ískáps og frystikistuhreinsanir. Það eru að koma mánaðarmót og við veltum fyrir okkur hvað er hægt að elda úr því sem er til á heimilinu.

Tónlist í þættinum í dag:

Don’t Try to Fool Me / Jóhann G. Jóhannsson (Jóhann G. Jóhannsson)

Miami Memory / Alex Cameron (Alex Cameron)

The End / Salóme Katrín (Salóme Katrín)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón hefur Ægir Þór Jähnke skáld, ritstjóri og heimspekingur.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Óttast er að hundruð hafi látist í öflugum jarðskjálfta í Asíu í morgun. Upptökin voru í Mjanmar en hann fannst víðar. Í Bangkok, höfuðborg Taílans, hrundi skýjakljúfur í byggingu á örfáum sekúndum.

Héraðsdómur dæmdi ríkið í morgun til að greiða Styrmi Þór Bragasyni, fyrrverandi forstjóra MP-banka, tæplega 40 milljónir króna í skaða- og miskabætur. Hann afplánaði dóm vegna efnahagsbrots sem hann var sýknaður af níu árum síðar.

Ríkisstjórnin kynnir fjármálaáætlun eftir helgi. Stuðst er við nokkrar hagræðingartillögur sem komu fram í samráði ríkisstjórnarinnar við almenning og stofnanir.

Málaflokkur réttindalausra hælisleitenda færist til dómsmálaráðuneytisins þegar samningur félagsmálaráðuneytisins við Rauða krossinn um gistiskýli fyrir hópinn rennur út. Rauði krossinn hefur áhyggjur af rofi í þjónustunni.

Ný ríkisstjórn tekur við á Grænlandi í dag og varaforseti Bandaríkjanna er væntanlegur í heimsókn til landsins síðdegis.

Fulltrúar Reykjavíkurborgar, ASÍ OG BSRB undirrituðu í morgun samkomulag um að flýta uppbyggingu íbúðarhúsnæðis og auka framboð.

Lögreglan varar við vasaþjófum í miðborg Reykjavíkur, sem steli úr vösum og bakpokum ferðamanna, til dæmis við Hallgrímskirkju.

Níu bændur á Hérað reisa í sumar kornþurrkunarstöð fyrir Austurland. Kúabóndi sem hefur ræktað fóðurkorn í tíu ár segir þetta byltingu sem geti orðið til þess að kornrækt aukist í fjórðungnum og innflutningur minnki.

Tindastóll varð í gærkvöldi deildarmeistari karla í körfubolta. Fyrirliði liðsins segir að Skagfirðingar ætli sér að vinna Íslandsmeistaratitilinn aftur.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Guðmundur Ingi Kristinsson, nýr menntamálaráðherra, er 69 ára gamall með ríkulega lífsreynslu. Hann hefur setið á þingi fyrir Flokk fólksins síðan 2017 en svo á hann líka að baki reynslu sem er ekki auðvelt að gera skil í hefðbundinni ferilskrá. Reynslu af því að verða fyrir slysum, þurfa að reiða sig á almannatryggingakerfið og ekki síst, vinna sig aftur út í atvinnulífið eftir langa fjarveru.

Á fyrstu dögum hans sem ráðherra missteig hann sig í ræðuhöldum á ráðstefnu en mætti gríðarlega mikils stuðnings fyrir vikið. Umsjón: Þóra Tómasdóttir

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: [email protected]

Í dag förum við í heimsókn í Andrými, svokallað róttækt félagsrými við Bergþórugötu í miðborg Reykjavíkur. Í gær var boðið upp á ókeypis kvöldverð í rýminu, eldaðan úr afgöngum, gefins og rusluðum mat – eins og gert er tvisvar í mánuði, og Samfélagið leit við, hitti Elí Hörpu- og Önundarbur sem sagði okkur frá starfseminni og veitti okkur innsýn í undirbúning kvöldverðarins.

Og svo rifjum við upp gamalt viðtal um framtíðina. Meira um það seinna í þessum þætti.

Tónlist:

Iðunn Einarsdóttir - Sameinast.

Gillian Welch - Scarlet Town.

Útvarpsfréttir.

Veraldarvefur tónlistarinnar. Lagasyrpur héðan og þaðan úr víðri veröld.

Lagalisti:

Fleck, Bela, Venugopal, Varijashree, Fleck, Bela, Venugopal, Varijashree - Ranjani (feat. Béla Fleck).

La Sonora de Baru - Festival in guarare.

New South Africa - Esouth Africa.

Orange Blossom - Bad Company.

Mustapha, Sabah Habas, Jugala All-Stars, The - Sumbawa.

Mhlanga, Louis - Rhumba all the way.

Colombiafrica - El liso en olya.

Svigals, Alicia - Dem trisker tebns khosid.

Congreso - El baile de todos.

Sheila E., Mychael Gabriel - Mi Amor (feat. Mychael Gabriel).

Útvarpsfréttir.

Falsanir og svikahrappar eru ekki einungis vinsælt viðfangsefni bókmennta heldur lita svik og prettir einnig útgáfusögu bókmennta. Alltaf koma við og við upp hneyksli þar sem höfundar verka verða uppvísir að því að hafa villt á sér heimildir. Slík mál vekja oft upp athyglisverðar spurningar um skáldskap og hlutverk höfunda.

Falsanir spretta upp af ákveðnu sögulegu samhengi og því skiptir forsaga þeirra miklu máli. Falsarar nýta sér þær hefðir sem fyrir eru og spila inn á væntingar viðtakenda. Líkt og satíran varpa falsanir því ljósi á einkenni einstakra bókmenntagreina og tímabila í bókmenntasögunni. Í þáttunum verða raktar frásagnir af nokkrum fölsunum í bókmenntaheiminum, litið á sögulegt samhengi og því velt upp hvort þessar falsanir segi okkur eitthvað um bókmenntir síns tíma. Lesari í þættinum: Vigdís Másdóttir

Umsjón: Auður Aðalsteinsdóttir´

(2012)

Í fjórða þætti verður sjónum beint að Íslandi og nokkrum falsanamálum sem haft hafa áhrif á bókmenntaheiminn hér á landi. Þar verður dvergvaxinn eskimói og hrekkjóttir blaðamenn í aðalhlutverki en Jónas Hallgrímsson og Guðbergur Bergsson koma einnig lítillega við sögu.

Útvarpsfréttir.

.

Vínil plata úr safninu dregin fram og spiluð í heild.

Vínill vikunnar er platan 52nd Street með bandaríska tónlistarmanninum Billy Joel.

Platan kom út árið 1978 og var metsöluplata. Hún inniheldur níu lög og á henni freistaði píanómaðurinn Joel þess að fara nýjar leiðir og fékk t.d. til liðs við sig fjölda djasstónlistarmanna og útsetjara. Platan fékk m.a. Grammy verðlaun sem plata ársins.

Hlið 1:

Big Shot

Honesty

My life

Zansibar

Hlið 2:

Stiletto

Rosalinda”s eyes

Half a mile away

Until the night

52nd Street

Umsjón: Hulda G. Geirsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Fréttir

Fréttir

Varaforseti Bandaríkjanna er lentur á Grænlandi. Heimsókn hans og sendinefndar Bandaríkjastjórnar hefur verið gagnrýnd af ráðamönnum, bæði á Grænlandi og í Danmörku.

Dómsmálaráðherra ætlar að leggja fram frumvarp í haust um auknar rannsóknarheimildir lögreglu. Ráðherra segir það mikilvægt til að tryggja öryggi fólks í landinu.

Blaðamannafélagið fagnar dómi Hæstaréttar í Brúneggjamálinu og segir hann fordæmisgefandi um rétt almennings og fjölmiðla til upplýsinga hjá hinu opinbera.

Aðalmeðferð hófst í morgun í Héraðsdómi Reykjavíkur í stærsta metamfetamín-máli Íslandssögunnar. Sex eru sakaðir um skipulagða brotastarfsemi , stórfellt fíkniefnabrot og hlutdeild í tilraun til stórfellds fíkniefnalagabrots.

Formaður BSRB segir ekkert eðlilegt við háar starfslokagreiðslur sem formaður Sameykis þáði. Hann fær greidd laun í tvö og hálft ár, samtals hátt í sjötíu milljónir króna.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Framkvæmdir og viðgerðir á forsætisráðherrabústaðnum á Þingvöllum kostuðu 609 milljónir. Þegar framkvæmdir hófust haustið 2021 áttu þær aðeins að standa í nokkra mánuði - en þeim lauk ekki fyrr en síðasta sumar.

Tillögur um Borgarstefnu Íslands hafa færst verulega frá þeirri upphaflegu framtíðarsýn að Akureyri verði svæðisborg. Þetta er álit lektors við Háskólann á Akureyri. Engin þörf sé fyrir höfuðborgarstuðning til Reykjavíkur sem útlistaður sé í nýrri þingsályktunartillögu. Nær væri að búa til fleiri smáborgir á Íslandi.

Þegar almenningur hugsar um almannavarnir tengir hann þær fyrst og síðast við eldgos, óveður, snjóflóð og aðra náttúrvá... og kannski Víði Reynisson á upplýsingafundi um COVID.

Þegar fyrstu almannavarnalögin voru sett árið 1962 voru forystumenn ríkisstjórnarinnar hins vegar ekki með hugann við eldfjöll, skriður, rauðar veðurviðvaranir og veirur heldur atómsprengjur og tortímingu mannkyns.

Brot úr Morgunvaktinni.

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Dægurflugur og söngvar frá ýmsum tímum.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Lögin sem eru leikin í þessum þætti eru Geno með Dexy's Midnight Runners, To Cut A Long Story Short með Spandau Ballet, Ashes To Ashes með David Bowie, The Winner Takes It All með Abba, Over You með Roxy Music, Master Blaster Jammin' með Stevie Wonder, Shake Your Talefeather með Ray Charles & Blues Brothers, Ride Like The Wind með Christopher Cross, Call Me með Blondie og The Rose með Bette Midler.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Falsanir og svikahrappar eru ekki einungis vinsælt viðfangsefni bókmennta heldur lita svik og prettir einnig útgáfusögu bókmennta. Alltaf koma við og við upp hneyksli þar sem höfundar verka verða uppvísir að því að hafa villt á sér heimildir. Slík mál vekja oft upp athyglisverðar spurningar um skáldskap og hlutverk höfunda.

Falsanir spretta upp af ákveðnu sögulegu samhengi og því skiptir forsaga þeirra miklu máli. Falsarar nýta sér þær hefðir sem fyrir eru og spila inn á væntingar viðtakenda. Líkt og satíran varpa falsanir því ljósi á einkenni einstakra bókmenntagreina og tímabila í bókmenntasögunni. Í þáttunum verða raktar frásagnir af nokkrum fölsunum í bókmenntaheiminum, litið á sögulegt samhengi og því velt upp hvort þessar falsanir segi okkur eitthvað um bókmenntir síns tíma. Lesari í þættinum: Vigdís Másdóttir

Umsjón: Auður Aðalsteinsdóttir´

(2012)

Í fjórða þætti verður sjónum beint að Íslandi og nokkrum falsanamálum sem haft hafa áhrif á bókmenntaheiminn hér á landi. Þar verður dvergvaxinn eskimói og hrekkjóttir blaðamenn í aðalhlutverki en Jónas Hallgrímsson og Guðbergur Bergsson koma einnig lítillega við sögu.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: [email protected]

Í dag förum við í heimsókn í Andrými, svokallað róttækt félagsrými við Bergþórugötu í miðborg Reykjavíkur. Í gær var boðið upp á ókeypis kvöldverð í rýminu, eldaðan úr afgöngum, gefins og rusluðum mat – eins og gert er tvisvar í mánuði, og Samfélagið leit við, hitti Elí Hörpu- og Önundarbur sem sagði okkur frá starfseminni og veitti okkur innsýn í undirbúning kvöldverðarins.

Og svo rifjum við upp gamalt viðtal um framtíðina. Meira um það seinna í þessum þætti.

Tónlist:

Iðunn Einarsdóttir - Sameinast.

Gillian Welch - Scarlet Town.

Útvarpssagan Jón eftir Ófeig Sigurðsson.

Hjalti Rögnvaldsson les.

(2014)

Tuttugasti lestur.

Veðurfregnir kl. 22:05.

Árið 1944 var tekinn upp sá siður hjá Ríkisútvarpinu að lesa alla Passíusálma Hallgríms Péturssonar á föstunni.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: [email protected]

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var uppistandarinn, pistlahöfundurinn, leikskáldið og grínarinn Stefán Ingvar Vigfússon. Hann byrjaði mjög ungur að skrifa og var einn þeirra sem stofnuðu sviðslistaviðburðinn Ungleik. Hann hefur framleitt og flutt sýningar, skrifað efni fyrir sjónvarp og leiksvið, skrifað pistla í fréttamiðla og er hluti af uppistandshópnum VHS. Við fórum með honum aftur í tímann á æskuslóðirnar, smá til Danmerkur og svo á handahlaupum í gegnum lífið til dagsins í dag, en hann frumsýnir á næstunni uppistandssýninguna Stefán Ingvar sigrar atvinnulífið.

Svo var það matarspjallið. Frú Sigurlaug Margrét kom auðvitað og í dag skoðuðum við alls konar skápa- búr- ískáps og frystikistuhreinsanir. Það eru að koma mánaðarmót og við veltum fyrir okkur hvað er hægt að elda úr því sem er til á heimilinu.

Tónlist í þættinum í dag:

Don’t Try to Fool Me / Jóhann G. Jóhannsson (Jóhann G. Jóhannsson)

Miami Memory / Alex Cameron (Alex Cameron)

The End / Salóme Katrín (Salóme Katrín)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Rætt um menningarvikuna sem er að líða og það sem er efst á baugi og framundan um helgina.

Gestir þáttarins eru Sölvi Björn Sigurðsson rithöfundur og þýðandi, og kvikmyndaleikstjórarnir Anna Karín Lárusdóttir og Guðmundur Arnar Guðmundsson. Rætt er um kvikmyndabransann á Íslandi, sjónvarpsþáttaröðina Adolescence á Netflix og nýju plötu íslensku rokksveitarinnar Spacestation, Rvk Syndrome.

Umsjón: Jóhannes Ólafsson.