Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Ása Laufey Sæmundsdóttir flytur.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Metfjöldi karla innritaðist í hjúkrunarfræði við Háskóla Íslands og Háskólann á Akureyri í haust, eða 26 talsins. Við ræddum þetta við Gísla Kort Kristófersson, prófessor í hjúkrunarfræði við Háskólann á Akureyri.

Við setningu Alþingis í síðustu viku fjallaði forseti Íslands um þær miklu breytingar sem orðið hafa á íslensku samfélagi á síðustu áratugum og sagði meðal annars að í stjórnarskrá mætti vera kveðið á um það sem segir nú þegar í lögum; að íslenska er þjóðtunga Íslendinga og opinbert mál á Íslandi. Þessu veltum við fyrir okkur í þættinum í dag með Eiríki Rögnvaldssyni, fyrrverandi prófessor í íslenskri málfræði. Hann fór yfir kosti og galla stjórnarskrárákvæðis um þjóðtunguna upp úr hálf átta.

Alþingi var já sett í síðustu viku en það er víðar en á Íslandi sem pólitíkin er að fara af stað. Ursula von der Leyen, forseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins flutti á dögunum stefnuræðu sína á Evrópuþinginu. Í henni komu fram áherslur framkvæmdastjórnarinnar næsta árið en kjörtímabili þingsins lýkur í vor. Björn Malmquist, tíðindamaður Útvarps í Brussel, sagði frá. Von der Leyen var líka á Ítalíu í gær og ræddi innflytjendamál.

Í síðasta hluta þáttarins var fjallað um ástand mála í Marokkó eftir jarðskjálftann fyrir tíu dögum. Yfir 2.900 létust, þúsundir slösuðust og fjölmargir misstu heimili sín. Dominique Plédel Jónsson þekkir vel til í Marokkó, hún hefur margsinnis heimsótt landið og hóf fjársöfnun fyrir neyðarstarf í landinu fáeinum dögum eftir hamfarirnar.

Tónlist:

Carpenters - Jambalaya.

Cassidy, Eva, London Symphony Orchestra - Autumn Leaves (Radio Edit).

Manal - Niya

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Guðni segist vakna á morgnana og sé þá ný útgáfa að sjálfum sér, sama hvernig gærdagurinn var. Guðni hefur alltaf viljað gott af sér leiða.

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Dægurflugur og söngvar frá ýmsum tímum.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Leikin eru nokkur lög sem nýleg hljómsveit hefur hljóðritað, en hún heitir Seiseijú. Þeir sem skipa sveitina rifja upp nokkur erlend lög frá áttunda áratugnum. Einni hljóma lög með Dögg, Paradís og Start, en meðlimir Seiseijú voru í þeim hljómsveitum á sínum tíma.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Helga Arnardóttir

Háskólinn á Bifröst er eini íslenski háskólinn sem býður uppá námslínu í áfallastjórnun og á næsta ári er ætlunin að byggja undir þá línu með grunnnámi í Almannavörnum og öryggisfræðum. Áfallastjórnunarnáminu var komið á fyrir nokkrum árum í samstarfi við ýmsa viðbragðsaðila en við heyrum meira um þetta hér á eftir. Ólína Kjerúlf Þorvarðardóttir deildarforseti og prófessor við félagsvísindadeild Háskólans á Bifröst kom í þáttinn í dag.

Guðjón Helgi Ólafsson sendi okkur vinkil í dag eins og vanalega á mánudögum. Í dag lagði Guðjón vinkilinn að bananabrauði, álftum, ísbirni og mengun.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Þórir Georg Jónsson grafískur hönnuður og tónlistarmaður. Við fengum að vita hvað hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hann í gegnum tíðina. Þórir talaði um eftirfarandi bækur:

Our Band could be Your life e. Michael Azerrad

Skugga Baldur e. Sjón

Inadvertend e. Karl Ove Knausgaard

Childhood e. Tove Ditlevsen

Hringadrottinssaga e. Tolkien

Tónlist í þættinum

Ég fer á Land Rover frá Mývatni á Kópasker / Helgi Björnsson (Helgi Björnsson, Guðmundur Óskar Guðmundsson og Atli Bollason)

Leyndarmál / Ásgeir Trausti (Ásgeir Trausti Einarsson, Einar Georg Einarsson og Júlíus Aðalsteinn Róbertsson)

Banana Pancakes / Jack Johnson (Jack Johnson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Fólk úr ýmsum áttum flytur stuttar hugleiðingar sem tengjast sama umfjöllunarefni.

Umsjón Hefur Kári Emil Helgason, hönnuður og þýðandi.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Kostnaður bifreiðaeigenda eykst um tugi þúsunda á næsta ári, gangi fyrirhuguð hækkun á bifreiðagjöldum í gegn. Þau hafa þá hækkað um 163 prósent á undanförnum tveimur árum.

Norskir kafarar komu til landsins í gærkvöld og eru leið á Vestfirði þar sem þeir ætla að rekkafa eftir eldislaxi. Kafararnir eru með skutulbyssur og skjóta eldisfiskinn ef færi er á.

Rússar fullyrða að þjóðarmorð sé ástæða innrásarinnar í Úkraínu. Yfirheyrslur hófust í morgun við Alþjóðadómstólinn í Haag um þær fullyrðingar. Rússar krefjast þess að málinu verði vísað frá.

Stjórnarformaður Sorpu segir að smærri sorpbrennslustöðvar gætu mögulega hentað Íslandi betur en sú stóra sem hætt hefur verið við að reisa í Álfsnesi.

Ausandi rigning verður á Austfjörðum í dag og á morgun og appelsínugul viðvörun tekur gildi á Austfjörðum á miðnætti vegna hættu á flóðum og aurskriðum. Vel er fylgst með skriðuhættu á Seyðisfirði og Eskifirði.

Þúsunda er enn saknað eftir flóðin í Líbíu, erfiðlega gengur að bera kennsl á lík. Tugir þúsunda misstu heimili sín og eru í brýnni þörf fyrir hússkjól, hreint vatn og mat.

Magnús Kristinn Magnússon er kominn á lista Interpol yfir týnt fólk. Hann sást síðast á flugvellinum í Dóminíska lýðveldinu fyrir rúmri viku.

Tilverur, fyrsta kvikmynd Ninnu Pálmadóttur leikstjóra í fullri lengd, verður opnunarmynd RIFF í ár. Á dagskrá hátíðarinnar eru meðal annars finnskur fjölskyldufarsi, bandarísk verðlaunamynd og lettneskar teiknimyndir.

Valur vann Stjörnuna í Bestu deild karla í fótbolta í gærkvöld og kom þannig í veg fyrir að nýkrýndir bikarmeistarar Víkings yrðu Íslandsmeistarar heima í sófa.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Erum við ein í alheiminum? Þessi risastóra spurning var á dagskránni í síðustu viku, annars vegar á mexíkanska þinginu og hins vegar í höfuðstöðvum NASA. Mexíkanska þingið ræddi hvort þau ættu að vera fyrsta landið í heiminum til að staðfesta tilvist geimvera og Bandaríska geimvísindastofnunin mætti síðar sama dag með geimverugögn, sem reyndust svo ekki nægileg. Sunna Valgerðardóttir reynir að draga fram svör og vangaveltur sem komu fram 14. september í þætti dagsins.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: [email protected]

Frisbígolfvöllur, hundagerði, vatnsrennibraut, nú eða endurbætur á körfuboltavellinum í hverfinu. Í gegnum verkefnið hverfið mitt geta íbúar Reykjavíkur haft áhrif á nærumhverfi sitt og kosið framkvæmdir sem þeir vilja að borgin ráðist í. 450 milljónum króna er skipt milli hverfa og svo er kosið og vinsælasta verkefninu væntanlega hrint í framkvæmd. Eiríkur Búi Halldórsson, stýrir þessu verkefni og segir okkur frá því.

Undanþágulyf eru miklu algengari hér en annars staðar á Norðurlöndunum - og ekki vegna lyfjaskorts. Um þetta er fjallað í nýjasta tímariti Læknablaðsins. Anna Bryndís Blöndal, lyfjafræðingur ræðir þetta við okkur.

Svo lítum við í nokkra kassa á Þjóðskjalasafninu með Hansi Hreinssyni, skjalaverði. Kassarnir eru að þessu sinni úr einkaskjalasafni Tryggva Gunnarssonar, fyrrum alþingismanns, bónda og bankastjóra og ýmislegt sem kemur upp úr krafsinu, meðal annars pípureykjandi apar og nítjándualdardrama af bestu gerð.

Útvarpsfréttir.

Í þættinum verður ferðast á fáfarnar en áhugaverðar slóðir vítt og breitt um veröldina. Saga hvers staðar verður rakin og tónlist tengd honum leikin. Í hverjum þætti verður rætt við fólk sem hefur ferðast um viðkomandi land og það segir frá þeim áhrifum sem það varð fyrir af náttúru og menningu. Netfang þáttarins: <a href="mailto:[email protected]">[email protected]</a>

Umsjón Magnús R. Einarsson. Þættirnir eru einnig á Hlaðvarpi Rúv <a href="http://www.ruv.is/podcast"> HLAÐVARP RÚV</a>

Sævar Halldórsson frá Akranesi heillaðist ungur af kvikmyndum. Hann fór til New York til að nema kvikmyndagerð fyrir einum 20 árum. Þar hefur hann síðan búið og starfað, nú undanfarin 14 ár sem starfsmaður sjónvarpsstöðvarinnar „History Channel“. Sævar segir frá New York og starfi sínu í þættinum í dag.

Útvarpsfréttir.

Þáttur um bókmenntir, bæði hér heima og úti í heimi. Hlustendum er fylgt í gegnum lestur athyglisverðra bókmenntaverka og rætt við höfunda, útgefendur og fræðimenn um stefnur, strauma, tákn og tilvísanir.

Umsjón: Jóhannes Ólafsson.

Í þessum þætti veltum við fyrir okkur frásögnum flóttafólks og rannsóknum á þeim á sviði bókmenntafræðinnar. Í því samhengi flettum við í bókinni Vanþakkláti flóttamaðurinn eftir Dinu Nayeri, sem var gestur bókmenntahátíðar í Reykjavík í vor, en hún skrifar þar um eigin reynslu og annarra af flótta. Við opnum líka splunkunýja skáldsögu eftir Sverri Norland sem kallast Kletturinn, veltum fyrir okkur samskiptum karlmanna, gömlum leyndarmálum og brengluðu gildismati samtímans. En að geyma bók eða ekki geyma, þar er efinn. Við veltum fyrir okkur afskrifuðum bókum á bókasöfnum, hver ákveður hver á að reka bækur á dyr? Eiga bókaunnendur að safna í stafla eða losa sig við bók eftir fyrsta lestur?

Viðmælendur: Guttormur Þorsteinsson bókavörður, Sverrir Norland Rithöfundur og Gunnþórunn Guðmundsdóttir prófessor í almennri bókmenntafræði við Háskóla Íslands.

Lesari: Karitas Mörtudóttir Bjarkadóttir

Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Óróapúls er önnur platan sem Kári Egilsson gefur út í ár en fyrr á þessu ári gaf hann út sálartónlistarplötuna Palm Trees in the Snow. Á Óróapúlsi má finna 9 frumsamin lög sem Kári tók upp ásamt einvala liði tónlistarmanna í Sundlauginni í Mosfellsbæ í fyrra. Tónlist Kára mun fylgja okkur í þættinum og síðan ræðum einnig við stuttlega við hann um plötuna.

Hver vill kaupa Perluna fyrir 4 milljarða? Nýlega fréttist að til stæði að selja Perluna. Það er svo sem ekki í fyrsta skipti sem slík áform eru viðruð en af gefnu tilefni fjallar Hildigunnur Sverrisdóttir, arkitekt og pistlahöfundur hér í Víðsjá, um þetta óvenjulega mannvirki sem trónir yfir borgarbúum Reykjavíkur.

Í fyrsta skipti sem ljósmyndararnir Þórdís Erla Ágústsdóttir og Sigríður Rut Marrow komu í hjólhýsabyggðina við Laugarvatn árið 2019 voru þær stressaðar um að nálgast íbúana því erindið var að ljósmynda bæði byggðina og það samfélag sem þar hafði myndast á yfir 40 árum. Fyrsta manneskjan sem þær hittu var Hermann nokkur sem brosti bara breitt og bauð þeim upp á kaffi. Þetta var fyrsti bollinn af mörgum en næstu þrjú sumur mynduðu þær Þórdís og Sigríður litríkt og manneskjulegt samfélag sem í dag er ekki lengur til. Afraksturinn hangir nú á veggju Þjóðminjsafnis á sýningu sem kallast Ef garðálfar gætu talað og við lítum þar inn í þætti dagsins.

Útvarpsfréttir.

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Þeir Bjargmundur Ingi Kjartansson, Volruptus, og Árni E. Guðmundsson, Skeng, eru í hópi íslenskra listamanna sem búsettir eru í Berlín. Báðir hafa þeir gert það gott á sviði raftónlistar. Steindór Grétar Jónsson kíkir í heimsókn í það sem kalla mætti félagsheimili íslenskra raftónlistarmanna í Berlín, eða íbúð Árna.

Myndlistar- og tónlistarmaðurinn Karl Ställborn, sem einnig er söngvari rokksveitarinnar Skrattar, opnaði sýningu sína Kalt Stálbarn í Gallerí 1300° á Bergstaðastræti síðasta föstudag. Myndir Karls eru unnar með trélit á svartan pappír og þar mætast harka og mildi, rafmagn og fígúrur. Lestin leit við hjá honum þar sem hann var í óðaönn við að hengja upp verkin nokkrum tímum fyrir opnun. Við heyrum það hér á eftir.

Katrín Guðbjartsdóttir skrifaði lokaritgerðina sína um ofbeldið í Ást Fedru, leikriti Söruh Kane frá árinu 1996. Verkið er í sýningu í Kassanum í Þjóðleikhúsinu í leikstjórn Kolfinnu Nikulásdóttur. Við ræðum ofbeldið og sýninguna við Katrínu.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Gripið hefur verið til rýmingar á Seyðisfirði vegna mikillar úrkomu á Austurlandi. Appelsínugul veðurviðvörun tekur gildi á Austfjörðum á miðnætti og hættustig er í gildi vegna hættu á skriðuföllum. Rætt var við Dagnýju Erlu Ómarsdóttur fulltrúi sveitarstjóra á Seyðisfirði

Sífellt fleiri fara í efnaskiptaaðgerðir á eigin vegum á einkastofum hér á landi eða erlendis þar sem skilyrði til að mega gangast undir aðgerð á borð við magaermi eða hjáveitu eru færri en á Landspítalanum. Undirbúningi og eftirfylgni er oft ábótavant og afleiðingarnar geta verið alvarlegar, segir Hildur Thors, yfirlæknir offituteymis Reykjalundar. Farið sé að líta á efnaskiptaskurðaðgerðir sem útlitsaðgerð.

Fjölmörg skilyrði eru sett fyrir áframhaldandi urðun sorps í Álfsnesi í nýju samkomulagi sveitarfélaganna á höfuðborgarsvæðinu. Regína Ásvaldsdóttir bæjarstjóri Mosfellsbæjar segist ætla að fylgja fast eftir að þau verði uppfyllt.

Bandaríkin og Íran skiptust í dag á fimm föngum, á grundvelli samkomulags sem var gert með milligöngu Katar.

700 millilítra flaska af vodka hækkar um tvö hundruð krónur við hækkun áfengisgjalds um áramót

Breski leikarinn og uppistandarinn Russel Brand hefur verið kærður vegna kynferðisbrots sem á að hafa átt sér stað í Lundúnum árið 2003.

Íslendingar ávísuðu fleiri undanþágulyfjum en Svíar á árunum 2020 og 2021. Slíkar ávísanir geta valdið neytendum erfiðleikum.

Úkraínska hernum tókst í gærkvöld að rjúfa varnarlínu rússneska innrásarliðsins í grennd við borgina Bakhmút í Donetsk-héraði í austurhluta landsins eftir harða bardaga undanfarna mánuði.

Umsjónarmaður Spegilsins var Ragnhildur Thorlacius. Tæknimaður var Magnús Þorsteinn Magnússon. Annalísa Hermannsdóttir stjórnaði fréttaútsendingu.

Í Krakkakiljunni er fjallað um barnabækur úr öllum áttum, bæði gamlar og nýjar. Fulltrúar bókaormaráðs KrakkaRÚV koma í heimsókn til okkar, segja frá og spyrja höfundinn út í bókina.

Umsjón: Jóhannes Ólafsson og Sigyn Blöndal

Rithöfundurinn Gerður Kristný er gestur Krakkakiljunnar í dag. Hún segir okkur frá bókinni sinni Iðunn og afi pönk. Svo fræðumst við um breska barnabókahöfundinn Beatrix Potter.

Umsjón: Ísabel Dís Sheehan og Sölvi Þór Jörundsson Blöndal

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Tónleikahljóðritanir frá Sambandi evrópskra útvarpsstöðva.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir og Guðni Tómasson.

Hljóðritun frá tónleikum Lettneska útvarpskórsins á Snemmtónlistarhátíðinni í Riga, 12. júlí s.l.

Á efnisskrá eru verk eftir Heinrich Igaz Franz von Biber, Dietrich Buxtehude og William Byrd.

Marco Ambrosini leikur á nikkelhörpu og Ieva Salleta leikur á orgel og sembal.

Stjórnandi: Kaspars Putnins.

Umsjón: Thelma Hrönn Sigurdórsdóttir.

Skáldsaga eftir Fríðu Á. Sigurðardóttur sem kom út árið 1990. Sagan segir frá Nínu, glæsilegri nútímakonu sem vakir yfir deyjandi móður sinni. Sögusviðið eru Vestfirðir og í verkinu er horfið til fortíðar í leit að lifsgildum. Fríða hlaut Íslensku bókmenntaverðlaunin 1990 fyrir skáldsöguna og Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs árið 1992.

Margrét Helga Jóhannsdóttir les.

(Áður á dagskrá 1999)

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins.

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Helga Arnardóttir

Háskólinn á Bifröst er eini íslenski háskólinn sem býður uppá námslínu í áfallastjórnun og á næsta ári er ætlunin að byggja undir þá línu með grunnnámi í Almannavörnum og öryggisfræðum. Áfallastjórnunarnáminu var komið á fyrir nokkrum árum í samstarfi við ýmsa viðbragðsaðila en við heyrum meira um þetta hér á eftir. Ólína Kjerúlf Þorvarðardóttir deildarforseti og prófessor við félagsvísindadeild Háskólans á Bifröst kom í þáttinn í dag.

Guðjón Helgi Ólafsson sendi okkur vinkil í dag eins og vanalega á mánudögum. Í dag lagði Guðjón vinkilinn að bananabrauði, álftum, ísbirni og mengun.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Þórir Georg Jónsson grafískur hönnuður og tónlistarmaður. Við fengum að vita hvað hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hann í gegnum tíðina. Þórir talaði um eftirfarandi bækur:

Our Band could be Your life e. Michael Azerrad

Skugga Baldur e. Sjón

Inadvertend e. Karl Ove Knausgaard

Childhood e. Tove Ditlevsen

Hringadrottinssaga e. Tolkien

Tónlist í þættinum

Ég fer á Land Rover frá Mývatni á Kópasker / Helgi Björnsson (Helgi Björnsson, Guðmundur Óskar Guðmundsson og Atli Bollason)

Leyndarmál / Ásgeir Trausti (Ásgeir Trausti Einarsson, Einar Georg Einarsson og Júlíus Aðalsteinn Róbertsson)

Banana Pancakes / Jack Johnson (Jack Johnson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Fjallað er fordómalaust um menningu samtímans í öllum sínum fjölbreytileika, samfélagsmiðla, dægurmenningu, allt sem mótar líf okkar hér og nú og speglar frá degi til dags.

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Þeir Bjargmundur Ingi Kjartansson, Volruptus, og Árni E. Guðmundsson, Skeng, eru í hópi íslenskra listamanna sem búsettir eru í Berlín. Báðir hafa þeir gert það gott á sviði raftónlistar. Steindór Grétar Jónsson kíkir í heimsókn í það sem kalla mætti félagsheimili íslenskra raftónlistarmanna í Berlín, eða íbúð Árna.

Myndlistar- og tónlistarmaðurinn Karl Ställborn, sem einnig er söngvari rokksveitarinnar Skrattar, opnaði sýningu sína Kalt Stálbarn í Gallerí 1300° á Bergstaðastræti síðasta föstudag. Myndir Karls eru unnar með trélit á svartan pappír og þar mætast harka og mildi, rafmagn og fígúrur. Lestin leit við hjá honum þar sem hann var í óðaönn við að hengja upp verkin nokkrum tímum fyrir opnun. Við heyrum það hér á eftir.

Katrín Guðbjartsdóttir skrifaði lokaritgerðina sína um ofbeldið í Ást Fedru, leikriti Söruh Kane frá árinu 1996. Verkið er í sýningu í Kassanum í Þjóðleikhúsinu í leikstjórn Kolfinnu Nikulásdóttur. Við ræðum ofbeldið og sýninguna við Katrínu.