Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Benjamín Hrafn Böðvarsson flytur.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Hagvöxtur mældist 4,1% á síðasta ári, en á síðustu mánuðum ársins hægðist á hagkerfinu. Þórður Snær Júlíusson, ritstjóri Heimildarinnar, fór ítarlega yfir þessar tölur á Morgunvaktinni. Hann ræddi líka um Grindavík og um stöðu kjaraviðræðna.

Í síðustu viku birti rússneska ríkissjónvarpið upptöku af samræðum fjögurra háttsettra yfirmanna þýska hersins, þar sem þeir ræða ýmis viðkvæm mál um þátttöku Þjóðverja í stríðinu í Úkraínu. Málið hefur undið upp á sig dag hvern síðan þá, eins og Arthúr Björgvin Bollason sagði okkur nánar frá í Berlínarspjalli.

Fæðingartíðni er víða til umfjöllunar. Færri börn fæðast en áður víða í þróuðum ríkjum, en í Japan er vandinn verulega mikill, þar hafa aldrei fæðst færri börn en í fyrra. Þetta 125 milljóna manna land stendur frammi fyrir miklum vandræðum. Kristín Ingvarsdóttir, lektor í japönskum fræðum, fór yfir þessi mál við okkur í síðasta hluta þáttarins.

Why do I love you? - Garcia, Whiting.

From heaven to earth - Ólafur Jónsson Tónlistarm., Björn Thoroddsen, Stórsveit Reykjavíkur, Ólafur Jónsson, Gillis, Richard.

„Wenn das Wasser im Rhein goldner Wein wäre“ - Willy Schneider.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Auður og Eva Þyri ræða galdra listarinnar ljóðasöngva og sköpunarkraftinn

Morgunleikfimi með Halldóru Björnsdóttur.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Við forvitnuðumst í dag um nýja próteingjafa á borð við skordýr og örþörunga, en markmiðið með því að nýta þá er að minnka umhverfisáhrif, draga úr sóun, vatnsnotkun og kolefnisspori í framleiðslu á matvörum fyrir fólk og fóðri fyrir dýr. Margrét Geirsdóttir, matvælafræðingur og verkefnastjóri hjá Matís, kemur í þáttinn og sagði okkur frá því hver þróunin er í þessum málum, meðal annars frá framleiðslu og nýtingu á skordýrapróteini, einfrumupróteini og örþörungum.

Marche hérað er eitt best geymda leyndarmál Ítalíu segja margir. Þetta rólega og strjálbýla hérað liggur á milli Adríahafsins og öllu þekktari eru nágrannahéruð þess, Toskana og Umbria. Sumir segja að Marche sé eins og Toskana var fyrir 50 árum síðan, hrátt en undurfallegt. Ágústa Sigrún Ágústsdóttir mannauðsstjóri og leiðsögumaður kom til okkar í dag en þetta svæði er í miklu uppáhaldi hjá henni og hún heldur úti ferðasíðunni Flandrr.is.

Tónlist í þættinum:

Háa c / Moses Hightower (Andri Ólafsson, Daníel Friðrik Böðvarsson, Magnús Trygvason Eliassen og Steingrímur Teague)

Ölduslóð / Svavar Knútur (Svavar Knútur)

Scenes from an Italian Restaurant / Billy Joel (Billy Joel)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón hefur Bergrún Andradóttir, bókmenntafræðingur.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Sjötíu og tveir eru á leið til landsins frá Gaza á vegum íslenskra stjórnvalda og hafa allir dvalarleyfi á Íslandi á grundvelli fjölskyldusameiningar. Utanríkisráðherra ræddi við utanríkisráðherra Ísraels á þriðjudaginn í síðustu viku til að greiða fyrir málinu.

Mótmælandi sem hékk fram af handriði þingpalla í gær og gerði hróp að þingmönnum er enn í haldi lögreglu og var yfirheyrður í morgun. Þingpallarnir verða opnir almenningi í dag.

Góður gangur er í kjaraviðræðum breiðfylkingar ASÍ og SA og von er um að skrifað verði undir samninga í vikunni.

Framleiðsla á hergögnum verður stóraukin í Evrópu á næstu árum, ekki síst til að styðja Úkraínu, samkvæmt tillögu sem framkvæmdastjórn Evrópusambandsins kynnti í morgun. Verja á einum og hálfum milljarði evra til að byrja með til að styðja við framleiðendur hergagna í aðildarríkjum ESB.

Staða leigjenda versnar á milli ára. Framboð á leiguhúsnæði er minna, samningsstaða leigjenda verri og leigan hærri.

Hættumat er óbreytt á Reykjanesskaga. Áfram eru auknar líkur á kvikuhlaupi og jafnvel eldgosi.

Fátt bendir til annars en að Donald Trump vinni stórsigur á svokölluðum ofurþriðjudegi í forvali Repúblikanaflokksins. Mótframbjóðandi hans segir Bandaríkjamenn eigi betra skilið en að þurfa að velja á milli tveggja áttræðra forsetaframbjóðenda.

Stjórn Menntaskólans að Laugarvatni hefur gert starfslokasamning við kennara sem viðhafði rasísk ummæli um keppanda í Söngvakeppninni.

Sjö 130 metra há möstur verða sett upp í Fljótsdal til að rannsaka vindorku og sex ratsjárstöðvar til að telja fugla, vegna áforma um stórt vindorkuver. Byggingar og skipulagsnefnd hreppsins telur að gera þurfi betur grein fyrir aðkomu og slóðum þar sem reisa á möstrin. Framkvæmdirnar gætu valdið jarðraski.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Saga Miðflokksins spannar ekki einu sinni sjö ár, þó að rætur hans liggi miklu dýpra. Flokkurinn hefur verið að bæta við sig svo miklu fylgi í könnunum undanfarið að hann er kominn í sömu tölu og hann fékk í fyrstu Alþingiskosningunum sínum. Hvað er Miðflokksfólkið að gera sem skýrir þessa breytingu? Sunna Valgerðardóttir ræðir við Eirík Bergmann stjórnmálafræðiprófessor um merkissögu þessa unga flokks og rýmið sem orðræðan hans hefur fengið nýverið í íslensku samfélagi.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Við hringjum til Nuuk í Grænlandi og tölum við Ingu Dóru Guðmundsdóttur eins og við gerum nokkuð reglulega. Að þessu sinni ætlum við að fjalla um tvö alvarleg mál. Um 150 grænlenskar konur hafa stefnt danska ríkinu vegna lykkjuherferðarinnar sem svo er kölluð en á sjöunda áratugnum var þúsundum stúlkna og ungra kvenna gert að fá lykkjuna - oft án þess að vera upplýstar um það. Við ræðum þetta við Ingu Dóru og sömuleiðis snjóflóð sem féll fyrir nokkrum dögum nálægt Nuuk þar sem tveir rúmlega tvítugir menn létust.

Á föstudaginn blésu Öryrkjabandalag íslands, Landssamband ungmennafélaga og Landssamtök stúdenta til málþings í hugmyndahúsinu Grósku undir yfirskriftinni Læst úti: Gerum eitthvað í því. Á málþinginu fjallaði ungt fólk um hindranir sem hamla þátttöku fatlaðs fólks í samfélaginu, fötlunarfordóma og hvernig megi hugsa hlutina upp á nýtt svo öll geti tekið jafnan þátt. Við ræðum við tvo þátttakendur á málþinginu þau Eið Welding og Evu Brá Önnudóttur.

Anna Sigríður Þráinsdótir, málfarsráðunautur kemur svo til okkar í spjall um íslenskt mál - og við ræðum orðaforða tengdan bændum.

Útvarpsfréttir.

Íslensk jaðartónlist úr ýmsum áttum frá ýmsum hliðum. Umsjón: Árni Matthíasson

Tilraunatríóið glupsk skipa þeir Örlygur Steinar Arnalds, Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson og Guðmundur Arnalds. Frá því þeir byrjuðu að spinna saman í sófanum á Mengi hefur glupsk gefið út slatta af tónlist, nú síðast plötuna Beyond Happy sem unnin var í samstarfi við óhljóðapostulann Sigtrygg Berg Sigmarsson.

Lagalisti:

Swamp Season Megamix - Swamp Season Megamix

Slipperslapper - Slipperslapper

The Lawnmover Massacre - The Lawnmover Massacre

krympill í kerinu - krympill í kerinu

Óútgefið - Munch-tónleikabrot

Beyond Happy - ChatGPS

Beyond Happy - Technologically Correct

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.

Í þessum þætti verður fjallað um séra Þórð Jónsson í Reykjadal í Hrunamannahreppi en hann átti í sífelldum við flestöll yfirvöld hér á landi, og raunar í Kaupmannahöfn líka en þangað fór hann oftar en einu sinni til að fá úrlausn sinna mála - og hikaði þá ekki við að leita til sjálfs kóngsins og biðja hann að leysa sig úr því leiðinlega og kalda fangelsi sem honum fannst Ísland vera.

Umsjón: Illugi Jökulsson.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Í þættinum hittir Víðsjá mynslistakonuna Tinnu Royal á vinnustofu sinni á Akranesi. Undanfarin ár hefur Tinna vakið nokkra athygli fyrir afar fjölbreytt verk. Allt frá málverkum til höggmynda af kleinuhringjum og nammiumbúðum til lágmynda af ryðguðum húsum til eyrnalokka og jólaskrauts.

Sýningin Orðið var opnuð um liðna helgi í Neskirkju en þar sýnir Jóna Hlíf Halldórsdóttir úrval verka sem hún hefur unnið á undanförnum árum. Í verkum sínum vinnur Jóna Hlíf með tungumálið í allri sinni breidd og dýpt. Innblásturinn sækir hún oft á tíðum í forna bókmenntatexta sem hún nýtir, meðal annars, til að varpa ljósi á málefni samtímans. Sjálf segist hún í kjarnann alltaf vera að skoða hvað það þýði að vera manneskja. Við lítum við á sýningunni í þættinum.

Nýtt TMM kom út fyrir skemmstu og þar er að finna þýðingu á ljóði eftir palestínska ljóðskáldið Refaat Alareer en hann var drepinn í loftárás ísraelsmanna þann 6. Desember síðastliðin. Þórdís Helgadóttir þýddi ljóðið fyrir tímaritið og flytur í þættinum.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Kolbeinn Rastrick, kvikmyndarýnir Lestarinnar, rýnir í Natatorium, fyrstu mynd leikstjórans og handritshöfundarins Helenu Stefánsdóttur í fullri lengd.

Á vefsíðunni SoundCloud þrífst blómlegt samfélag ungra söngvaskálda sem eru við það að brjóta sér leið upp á yfirborðið. Sigríður Langdal er ein þeirra.

Þórður Ingi Jónsson mælti sér mót við meðlimi Taugadeildarinnar. Um er að ræða goðsagnakennda nýbylgjusveit sem hefur haft mikil áhrif á jaðarrokk hér á landi þrátt fyrir afar stuttan feril.

Lagalisti:

neonme, Ilmur - Hvers vegna varst’ ekki kyrr?

Pálmi Gunnarsson - Hvers vegna varst’ ekki kyrr?

SoundCloud samtíningur

hljodmaskinavif - kyrrð (desember lag nr. 19)

Steinka - skolasund

Stirnir - Mörgæsastrætó

Einakróna - Stella

Laglegt - þessi á rennur til sjávar (voice memo demo)

róshildur - keyra/bremsa

Laglegt - sárið (voice memo demo)

Einakróna - safnast upp (í mér)

hljodmaskinavif - uppí rúmi (desember lag nr. 22)

Lúkas - Project 12

HáRún - Enda alltaf hér (upptaka af Músíktilraunum 2022)

Laglegt - sarið (voice memo demo)

Taugadeildin - Lög af samnefndri stuttskíf

Fréttir

Kvöldfréttir útvarps

Fjölmennt lið lögreglu og fjölda annarra stofnana gerði húsleit á tugum staða um land allt í dag, vegna gruns um mansal, peningaþvætti og skipulagða brotastarfsemi. Fimm voru handteknir.

Það er ekkert pláss fyrir málamiðlanir um frumvarp til útlendingalaga, segir fyrrverandi dómsmálaráðherra.

Fjörutíu prósent launafólks segjast ekki ná endum saman samkvæmt rannsókn Vörðu á stöðu launafólks á Íslandi. Staða foreldra versnar á milli ára.

Grásleppa er ekki ofveidd í segir sjávarlíffræðingur hjá Hafró. Enn kemur of mikið af sel og teistu í netin þó að minna sé um það síðustu ár.

Reykjavíkurborg leitar að fyrirtæki til að reka parísarhjól á Miðbakka í Reykjavíkurhöfn í sumar. Það verður að þola íslenskar aðstæður, bæði með hliðsjón af vindi og jarðhræringum.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Flóttafólkið sem væntanlegt er hingað frá Gaza á næstu dögum og vikum hefur búið við meiri og langvinnari hörmungar, ógn og skelfingu en nokkur hópur annar sem hér hefur fengið skjól. Þetta segir Nína Helgadóttir teymisstjóri hjá Rauða krossinum.

Trausti Hjálmarsson var kosinn formaður Bændasamtaka Íslands um síðustu helgi með tæplega 66% atkvæða. Trausti Hjálmarsson er sauðfjárbóndi í Austurhlíð í Biskupstungum þar sem jafnframt er stunduð hrossarækt og hestamennska. Hann segir sóknarfærin framundan mörg og mikilvægast af öllu sé að ræða við grasrótina og bændur um allt land í þéttu samtali við stjórnmálamenn og ráðherra málaflokksins.

Í aðdraganda forsetakosninga í Bandaríkjunum er ofur-þriðjudagurinn svonefndi alla jafna sá mest spennandi, fyrir utan náttúrulega kjördaginn sjálfann. Á ofur þriðjudegi fara nefnilega fram forkosningar eða kjörmannasamkomur í fimmtán ríkjum - og úrslitin gefa því verið þýðingarmikil. En nú er enginn spenntur.

Þáttur fyrir forvitna krakka og aðra fjölskyldumeðlimi. Sigyn Blöndal segir frá uppfinningum og algengum hlutum í umhverfi okkar á upplýsandi hátt.

Í þættinum í dag ætlum við að fræðast um vélmenni, vélmenni í geimnum, fólk á mars og gervigreind.

Hvernig voru fyrstu vélmennin? Hvernig hjálpa þau okku í dag? Taka þau einhverntímann yfir? Förum við mannfólkið einhverntímann til Mars? Geta vélmenni hjálpað okkur við það?

Hvað er gervigreind?

Sérfræðingur þáttarins er: Ari Kristinn Jónsson

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Hljóðritanir frá sumartónlistarhátíðum víðs vegar að úr Evrópu.

Hljóðritun frá tónleikum fiðluleikarans Dejan Bogdanovitsj fiðluleikara og Gabriele Maria Vianello Mirabello píanóleikara sem fram fóru í Novi Sad í Serbíu 13. desember s.l.

Á efnisskrá eru verk eftir Richard Strauss, Giuseppe Tartini, Franz Liszt, Eugène Ysaÿe, Reinhold Glière ofl.

Umsjón: Una Margrét Jónsdóttir.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Við hringjum til Nuuk í Grænlandi og tölum við Ingu Dóru Guðmundsdóttur eins og við gerum nokkuð reglulega. Að þessu sinni ætlum við að fjalla um tvö alvarleg mál. Um 150 grænlenskar konur hafa stefnt danska ríkinu vegna lykkjuherferðarinnar sem svo er kölluð en á sjöunda áratugnum var þúsundum stúlkna og ungra kvenna gert að fá lykkjuna - oft án þess að vera upplýstar um það. Við ræðum þetta við Ingu Dóru og sömuleiðis snjóflóð sem féll fyrir nokkrum dögum nálægt Nuuk þar sem tveir rúmlega tvítugir menn létust.

Á föstudaginn blésu Öryrkjabandalag íslands, Landssamband ungmennafélaga og Landssamtök stúdenta til málþings í hugmyndahúsinu Grósku undir yfirskriftinni Læst úti: Gerum eitthvað í því. Á málþinginu fjallaði ungt fólk um hindranir sem hamla þátttöku fatlaðs fólks í samfélaginu, fötlunarfordóma og hvernig megi hugsa hlutina upp á nýtt svo öll geti tekið jafnan þátt. Við ræðum við tvo þátttakendur á málþinginu þau Eið Welding og Evu Brá Önnudóttur.

Anna Sigríður Þráinsdótir, málfarsráðunautur kemur svo til okkar í spjall um íslenskt mál - og við ræðum orðaforða tengdan bændum.

Skáldsagan Tómas Jónsson: Metsölubók eftir Guðberg Bergsson kom út árið 1966. Bókin er af mörgum talin tímamótaverk í íslenskri skáldsagnagerð.

Guðbergur Bergsson les úr bók sinni Tómas Jónsson - Metsölubók.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Árið 1944 var tekinn upp sá siður hjá Ríkisútvarpinu að lesa alla Passíusálma Hallgríms Péturssonar á föstunni.

Sigurður Skúlason les.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Kolbeinn Rastrick, kvikmyndarýnir Lestarinnar, rýnir í Natatorium, fyrstu mynd leikstjórans og handritshöfundarins Helenu Stefánsdóttur í fullri lengd.

Á vefsíðunni SoundCloud þrífst blómlegt samfélag ungra söngvaskálda sem eru við það að brjóta sér leið upp á yfirborðið. Sigríður Langdal er ein þeirra.

Þórður Ingi Jónsson mælti sér mót við meðlimi Taugadeildarinnar. Um er að ræða goðsagnakennda nýbylgjusveit sem hefur haft mikil áhrif á jaðarrokk hér á landi þrátt fyrir afar stuttan feril.

Lagalisti:

neonme, Ilmur - Hvers vegna varst’ ekki kyrr?

Pálmi Gunnarsson - Hvers vegna varst’ ekki kyrr?

SoundCloud samtíningur

hljodmaskinavif - kyrrð (desember lag nr. 19)

Steinka - skolasund

Stirnir - Mörgæsastrætó

Einakróna - Stella

Laglegt - þessi á rennur til sjávar (voice memo demo)

róshildur - keyra/bremsa

Laglegt - sárið (voice memo demo)

Einakróna - safnast upp (í mér)

hljodmaskinavif - uppí rúmi (desember lag nr. 22)

Lúkas - Project 12

HáRún - Enda alltaf hér (upptaka af Músíktilraunum 2022)

Laglegt - sarið (voice memo demo)

Taugadeildin - Lög af samnefndri stuttskíf