Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Sigurður Arnarson flytur morgunbæn og orð dagsins.

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Hönnunarmars stendur nú yfir, hátíð hönnunar og arkitektúrs. Við ræddum við Höllu Helgadóttur, framkvæmdastjóra Miðstöðvar hönnunar og arkitektúrs, um hagræn áhrif lista og menningar, stefnur stjórnvalda, fjármögnun og ýmislegt fleira.

Við forvitnuðumst líka um blessaða farfuglana, þeir eru að tínast til landsins þessa dagana. Brynjúlfur Brynjólfsson, fuglaáhugamaður á Höfn í Hornafirði fylgist með komu þeirra í gegnum sjónaukann sinn.

Tónlist Camile Saint-Saëns var á dagskránni þegar Magnús Lyngdal kom til okkar og sagði frá frá franska tónskáldinu og lék fyrir okkur brot úr nokkrum verkum.

Tónlist:

Elly Vilhjálms - Það er svo ótalmargt.

Svanhildur Jakobsdóttir, Sextett Ólafs Gauks - Vor við sæinn (Bjartar vonir vakna).

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Í þættinum eru atburðir og málefni líðandi stundar skoðaðir í ljósi sögunnar. Umsjón: Vera Illugadóttir.

Fyrri þáttur um Afríkufílinn Jumbo, sem sló í gegn í dýragarðinum í Lundúnum á ofanverðri nítjándu öld.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Svanhildur Jakobsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Silja Bára R. Ómarsdóttir, nýkjörinn rektor Háskóla Íslands. Silja á langan akademískan feril að baki í stjórnmálafræði og alþjóðastjórnmálum. Flestir þekkja hana sem sérfræðing í bandarískum stjórnmálum og alþjóðamálum og er hún tíður gestur í fjölmiðlum fyrir kosningar úti í heimi. Silja tók BA próf og MA gráðu í Bandaríkjunum en þegar hún var í doktorsnámi í Californiu gerðist alvarlegt atvik í hennar lífi sem hafði mikil áhrif á hana og varð til þess að hún flutti til Íslands og seinkaði doktorsgráðunni sem hún tók þó síðar á Írlandi. Silja sagði okkur frá því og öðru sem hefur mótað hana eins og uppvextinum í Ólafsfirði, bókum sem hún las í æsku og kennslu sem hún segist hafa mikla ánægju af. Hún sagði okkur líka hvernig hún vill sjá Háskóla Íslands fyrir sér sem næsti rektor, en hún tekur við embættinu 1.júlí næstkomandi.

Svo var það matarspjallið, Sigurlaug Margrét var stödd við landamæri Spánar og Frakklands og hún ákvað því að tala um matvöruverslanir þar og erlendis yfir höfuð. Á ferðalögum getur verið mjög gaman og að minnsta kosti áhugavert að fara í matvöruverslanir og sjá aðrar vörur en við erum vön hér úti í búð. Sem sagt matvöruverslanir erlendis í matarspjalli dagsins.

Tónlist í þættinum í dag:

Heim í Búðardal / Ðe lónlí bú bojs (Gunnar Þórðarson, texti Þorsteinn Eggertsson)

Purple Rain / Prince (Prince)

Just a Girl / No Doubt (Gwen Stefani & Tom Dumont)

UMSJÓN HELGA ARNARDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón hefur Hildur Björk Sigurðardóttir, hjúkrunarfræðingur og forstöðukona í Sóltúni.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Vaxandi þrýstingur er innan Atlantshafsbandalagsins á að Ísland verji meira fé til varnar- og öryggismála, segir utanríkisráðherra. Hún sat fund utanríkisráðherra NATO-ríkjanna í Brussel í gær og í dag. Ráðherra boðar aukið samstarf við Evrópusambandið um varnarmál.

Kínversk stjórnvöld leggja hefndartolla á Bandaríkin í næstu viku. Nánast allar tölur á evrópskum hlutabréfamörkuðum eru rauðar og heimsmarkaðsverð á olíu hríðféll í morgun.

Framkvæmdastjóri Samtakanna '78 segir að fjöldi hinsegin fólks hafi leitað til samtakanna vegna ferðatakmarkana. Fólkið sé áhyggjufullt og hrætt.

Lögreglustjórinn á Suðurnesjum hefur opnað fyrir alla umferð til og frá Grindavík. Spennubreytingar vegna eldsumbrota á Sundhnúksgígaröðinni ollu skjálftahrinu við Kleifarvatn í gærkvöld.

Verið er að koma upp varnargarði við nýtt brúarstæði yfir Ölfusá. Áin er ólíkindatól, segir staðarstjórinn. Þar verður sprengt í næstu viku.

Foreldrar eiga alltaf að trúa barninu sínu, segja tíundu bekkingar sem hófu átak Barnaheilla í dag. Átakinu er ætlað að vekja fullorðna til vitundar um umfang kynferðisofbeldis gegn börnum.

Nýliðinn marsmánuður var hægviðrasamur og hlýr um allt land. Sólríkt var bæði í Reykjavík og á Akureyri og hiti yfir meðallagi.

Uppselt er á leik Íslands og Noregs í Þjóðadeild kvenna í fótbolta. Um tíma var tvísýnt hvort að uppselt yrði og þjálfarinn Þorsteinn Halldórsson sagði það skandal.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Háhyrningar sem veiddir voru við strendur Íslands og seldir í dýragarða, eignuðust afkvæmi sem nú er tekist á um hvað eigi að gera við. Þeir hafa verið í dýragörðum alla ævi og náð háum aldri. Við ræðum við Eddu Elísabetu Magnúsdóttur, Sigurstein Másson og Ragnhildi Jónsdóttur. Þetta er annar þáttur af þremur um háhyrningaviðskiptin. Umsjón Þóra Tómasdóttir.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Við heilsum frá Íshúsinu í Hafnarfirði – þar eru vinnustofur listamanna, hönnuða, handverksmanna og fleiri og hér verðum við í dag. Íshús Hafnarfjarðarer viðeigandi staður á sjálfum Hönnunarmars, sem hófst á miðvikudag og lýkur á sunnudag. Hér í Íshúsinu við smábátahöfnina í Hafnarfirði er sannarlega nóg af hönnun og ýmsu öðru sem við ætlum að kynna okkur í dag.

Tónlist úr þættinum:

ARETHA FRANKLIN - Rescue Me.

THE BEATLES - From Me to You.

Sylvan Esso - Ferris Wheel.

Útvarpsfréttir.

Veraldarvefur tónlistarinnar. Lagasyrpur héðan og þaðan úr víðri veröld.

Lagalisti:

Taraf de Haidouks - Duba Duba... Si hora

Listafólk frá Egyptalandi - El Helwa (The beauty).

Lebrijano, Juan Pena - Amigo mio, no.

Los Amigos, Valdez, Merceditas - Quirino.

Women of Mambazo - Vimba.

Mitchala, Mounira - Al Sahara.

Baca, Susana - Mario Lando.

Traoré, Rokia - Yere uolo.

Ensemble Volnitza de Rostov - Champ vert, pourquoi as-tu noirci? = Green field, why have you darkene.

Shajarian, Homayoun, Ghorbani, Alireza - Parishan Khial.

Ókunnur - Tante Miranda.

Greenwood, Jonny - Taq ou-Dub (feat. Nour Freteikh).

Útvarpsfréttir.

Skáldsagan Silas Marner kom út í Englandi árið 1861. Hún vakti þegar mikla hrifningu lesenda og gagnrýnenda, en raunsæislegar samfélags- og persónulýsingar og mannleg hlýja hafa þótt einkenna söguna ofar öðru. Aðalpersónan, vefarinn Silas Marner, sest að í smábænum Raveloe eftir að hafa verið útskúfað úr trúarsamfélagi sínu. Hann treystir ekki mönnunum lengur, einangrar sig, og er fyrir vikið litinn hornauga af öðrum bæjarbúum. Eina gleði hans í þessum einmanalega heimi er að safna peningum og vinna. Þegar peningarnir hans hverfa með dularfullum hætti og lítil stúlka birtist fyrirvaralaust á heimili hans, umturnast hins vegar tilvera hans og hann áttar sig á því að þátttaka í mannlegu samfélagi, með öllum göllum þess og kostum, gefur lífi hans raunverulegt gildi.

Þegar Silas Marner kom út hafði höfundurinn, George Eliot, þegar gefið út þrjár bækur sem allar höfðu slegið í gegn. Þegar þarna var komið sögu var einnig orðið ljóst að George Eliot var höfundarnafn fertugrar konu að nafni Marian Evans, sem vakið hafði mikla hneykslun vegna sambanda við gifta karlmenn. Það varð þó ekki til að draga úr vinsældum bóka hennar og er George Eliot enn talin meðal fremstu skáldsagnahöfunda Englands.

Árið 2010 kom Silas Marner. Vefarinn í Raveloe loks út í íslenskri þýðingu Atla Magnússonar. Af því tilefni verður í tveimur þáttum fjallað um rithöfundinn George Eliot og þessa 150 ára gömlu sögu um það hvernig útskúfun og einangrun getur breyst í samkennd þegar fordómar ráða ekki lengur för. Umsjón: Auður Aðalsteinsdóttir. Lesari: Vigdís Másdóttir.

Útvarpsfréttir.

Vínil plata úr safninu dregin fram og spiluð í heild.

Safnplata með sovésku rokksveitinni Kino, gefin út árið 1989 af Off the track records í Frakklandi.

Umsjón: Kristján Guðjónsson

Útvarpsfréttir.

Rætt um menningarvikuna sem er að líða og það sem er efst á baugi og framundan um helgina.

Gestir Endastöðvarinnar eru að þessu sinni Arnar Dan Kristjánsson leikari og Hjalti Vigfússon sviðshöfundur. Fjallað er um vorveðrið, Tvíhleypuna í Tjarnarbíói, hlaðvarpið Konungssinar í Kísildal, leiksýninguna Fjallabak og eitraða karlmennsku sem birtist í Netflix-þáttaröðinni Adolescence.

Umsjón: Anna María Björnsdóttir og Júlía Margrét Einarsdóttir.

Fréttir

Fréttir

Stúlka á táningsaldri er sakborningur í risastóru fíkniefnamáli sem kom upp á Keflavíkurflugvelli í síðustu viku. Héraðssaksóknari hefur áhyggjur af því hversu umfangsmikil skipulögð brotastarfsemi er orðin hér á landi.

Annan daginn í röð eftir að Bandaríkjaforseti kynnti innflutningstolla gegn nánast öllum ríkjum heims tóku hlutabréf vestanhafs dýfu. Dow Jones-vísitalan fór niður fyrir fjörutíu þúsund í fyrsta sinn síðan í ágúst.

Skólastjóri Ásgarðsskóla segir það hafa komið flatt upp á sig þegar hún heyrði um fyrirætlanir Reykjavíkurborgar um að taka yfir fjarnám elstu bekkja grunnskóla. Hún gagnrýnir borgina fyrir samráðsleysi.

Nýtt húsnæði undir geðsvið Landspítalans er hvergi að finna í nýrri fjármálaáætlun og óljóst er hvar það verður.

Landris er hafið á ný í Svartsengi eftir stutt eldgos. Óvenjumikil jarðskjálftavirkni hefur verið eftir gosið.

Framkvæmdastjóri Carbfix vonast eftir að ná betra samtali við Húsvíkinga en Hafnfirðinga þar sem verkefnið mætti mikilli andstöðu.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

við heyrum í Húsvíkingum eftir íbúafund með Carbfix, verkefni sem Hafnfirðingar vildu ekki sjá í bakgarðinum hjá sér, heyrum af atburðum í Úkraínu og á Gaza síðasta sólarhringinn en byrjum á geðheilbrigðismálum -

Ekki er fyllilega ljóst hvar ný bygging undir geðþjónustu Landspítala verður og hennar er hvergi getið í þeirri fjármálaáætlun sem kynnt var í vikunni.. Kostnaður við að reisa bygginguna og kaupa þann búnað sem þarf er áætlaður um 24 milljarðar og framkvæmdatíminn um fimm ár og á meðan er geðdeildin með starfsemi á tveimur stöðum í húsnæði sem allir vita að er úr sér gengið og hentar hvorki sjúklingum né starfsmönnum.

Formaður Geðráðs segir þörfina brýna og að nýtt hús verði að vera á næstu fjármálaáætlun

Brot úr Morgunvaktinni.

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Dægurflugur og söngvar frá ýmsum tímum.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Rokkabillýtónlistin naut vinsælda í Bretlandi, Bandaríkjunum og víðar á árunum 1980 til 1981 og talsvert lengur. Nokkur lög frá þessum tíma hljóma í þættinum. Fyrsta lagið er Greased Lightning með John Tavolta úr kvikmyndinni Grease. Stray Cats flytja lögin Runaway Boys, Rock This Town, Your Baby Blue Eyes og My One Desire. Billy Burnette flytur lögin Tear It Up, Honey Hush. Don't Say No og Gimme You og Shakin' Stevens syngur lögin This Ole House, Marie Marie, You Drive Me Crazy og Green Door.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Skáldsagan Silas Marner kom út í Englandi árið 1861. Hún vakti þegar mikla hrifningu lesenda og gagnrýnenda, en raunsæislegar samfélags- og persónulýsingar og mannleg hlýja hafa þótt einkenna söguna ofar öðru. Aðalpersónan, vefarinn Silas Marner, sest að í smábænum Raveloe eftir að hafa verið útskúfað úr trúarsamfélagi sínu. Hann treystir ekki mönnunum lengur, einangrar sig, og er fyrir vikið litinn hornauga af öðrum bæjarbúum. Eina gleði hans í þessum einmanalega heimi er að safna peningum og vinna. Þegar peningarnir hans hverfa með dularfullum hætti og lítil stúlka birtist fyrirvaralaust á heimili hans, umturnast hins vegar tilvera hans og hann áttar sig á því að þátttaka í mannlegu samfélagi, með öllum göllum þess og kostum, gefur lífi hans raunverulegt gildi.

Þegar Silas Marner kom út hafði höfundurinn, George Eliot, þegar gefið út þrjár bækur sem allar höfðu slegið í gegn. Þegar þarna var komið sögu var einnig orðið ljóst að George Eliot var höfundarnafn fertugrar konu að nafni Marian Evans, sem vakið hafði mikla hneykslun vegna sambanda við gifta karlmenn. Það varð þó ekki til að draga úr vinsældum bóka hennar og er George Eliot enn talin meðal fremstu skáldsagnahöfunda Englands.

Árið 2010 kom Silas Marner. Vefarinn í Raveloe loks út í íslenskri þýðingu Atla Magnússonar. Af því tilefni verður í tveimur þáttum fjallað um rithöfundinn George Eliot og þessa 150 ára gömlu sögu um það hvernig útskúfun og einangrun getur breyst í samkennd þegar fordómar ráða ekki lengur för. Umsjón: Auður Aðalsteinsdóttir. Lesari: Vigdís Másdóttir.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Við heilsum frá Íshúsinu í Hafnarfirði – þar eru vinnustofur listamanna, hönnuða, handverksmanna og fleiri og hér verðum við í dag. Íshús Hafnarfjarðarer viðeigandi staður á sjálfum Hönnunarmars, sem hófst á miðvikudag og lýkur á sunnudag. Hér í Íshúsinu við smábátahöfnina í Hafnarfirði er sannarlega nóg af hönnun og ýmsu öðru sem við ætlum að kynna okkur í dag.

Tónlist úr þættinum:

ARETHA FRANKLIN - Rescue Me.

THE BEATLES - From Me to You.

Sylvan Esso - Ferris Wheel.

Praxis eftir Fay Weldon.

Dagný Kristjánsdóttir les.

Fyrsti lestur af 26.

Veðurfregnir kl. 22:05.

Árið 1944 var tekinn upp sá siður hjá Ríkisútvarpinu að lesa alla Passíusálma Hallgríms Péturssonar á föstunni. Sigurður Skúlason les.

Nýtt hljóðrit.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Silja Bára R. Ómarsdóttir, nýkjörinn rektor Háskóla Íslands. Silja á langan akademískan feril að baki í stjórnmálafræði og alþjóðastjórnmálum. Flestir þekkja hana sem sérfræðing í bandarískum stjórnmálum og alþjóðamálum og er hún tíður gestur í fjölmiðlum fyrir kosningar úti í heimi. Silja tók BA próf og MA gráðu í Bandaríkjunum en þegar hún var í doktorsnámi í Californiu gerðist alvarlegt atvik í hennar lífi sem hafði mikil áhrif á hana og varð til þess að hún flutti til Íslands og seinkaði doktorsgráðunni sem hún tók þó síðar á Írlandi. Silja sagði okkur frá því og öðru sem hefur mótað hana eins og uppvextinum í Ólafsfirði, bókum sem hún las í æsku og kennslu sem hún segist hafa mikla ánægju af. Hún sagði okkur líka hvernig hún vill sjá Háskóla Íslands fyrir sér sem næsti rektor, en hún tekur við embættinu 1.júlí næstkomandi.

Svo var það matarspjallið, Sigurlaug Margrét var stödd við landamæri Spánar og Frakklands og hún ákvað því að tala um matvöruverslanir þar og erlendis yfir höfuð. Á ferðalögum getur verið mjög gaman og að minnsta kosti áhugavert að fara í matvöruverslanir og sjá aðrar vörur en við erum vön hér úti í búð. Sem sagt matvöruverslanir erlendis í matarspjalli dagsins.

Tónlist í þættinum í dag:

Heim í Búðardal / Ðe lónlí bú bojs (Gunnar Þórðarson, texti Þorsteinn Eggertsson)

Purple Rain / Prince (Prince)

Just a Girl / No Doubt (Gwen Stefani & Tom Dumont)

UMSJÓN HELGA ARNARDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Rætt um menningarvikuna sem er að líða og það sem er efst á baugi og framundan um helgina.

Gestir Endastöðvarinnar eru að þessu sinni Arnar Dan Kristjánsson leikari og Hjalti Vigfússon sviðshöfundur. Fjallað er um vorveðrið, Tvíhleypuna í Tjarnarbíói, hlaðvarpið Konungssinar í Kísildal, leiksýninguna Fjallabak og eitraða karlmennsku sem birtist í Netflix-þáttaröðinni Adolescence.

Umsjón: Anna María Björnsdóttir og Júlía Margrét Einarsdóttir.